‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

D idro, G olbax, G elvetsiy, V olter 
va 
Lammetriylar 
esa, 
insonning borliqni bilishi masalasida fikr yuritishib, sezgilar 
tafakkurning asosi ekanligini, ular inson bilishining quvi, bosh- 
lang‘ich bosqichi,tafakkur esa eng yuqori, murakkab bosqichi 
ekanligini aytishadi.
Nemis klassik falsafasining vakili Gegel, inson bilishini mutlaq 
ruhning inson qiyofasida o ‘z -o ‘zini anglashidir, deydi. Uning 
so‘nggi vakili L.Feyyerbax esa insonning dunyoni bilishini e ’tirof 
etib, dunyo insondan va uning ongidan tashqarida mavjud. inson 
bilishi tabiatning, uning sezgilari va tafakkuridagi to ‘g‘ri in’ikosi 
ekanligini aytadi. 
Insonda
, deydi u, 
dunyoni bilish uchun qancha
sezgi ci’zosi kerak b o ‘Isa, shuncha sezgi a ’zolari bor.
Bulardan tashqari, X V II—XIX asrlarda 
intuitiv
1 bilish haqidagi 
ta ’limotlar ham kelib chiqdi.
Xullas, XIX asrning o 'rtalarid a yashab o ‘tgan faylasuflar 
insonning dunyoni va o ‘zini bilishini turlicha tushunib va tushuntirib 
keldilar. Ularning deyarli ko‘pchiligi „
Inson bilishi ninia?“ dcgzn
savolga aniq javob bcra olmay, inson 
„bilish ja r a y o n i
“ni bir 
tom cnlam a tushuntirdilar.
1 
Intuitsiya
(lot. 
h m ir i
- s o ‘z id a n o lin g an b c 'l i b , bevosita bilish, 
bevosita p a y q a sh , d e g a n i) — m a n tiq iy m u h o k a m a q ilm a s d a n , t o ‘s a td a n
s c d i r b o ‘luvchi g ‘ayriaq!iy bilishni i f c d a b v c h i t u s h u n c h a .
2 5 4

---

XIX asr 
0
‘rtalarida fan va amaliyot taraqqiyoti 
a s o s id a
,,b :iish
“ 
jarayonini ilmiy tahlil etishning yalpi imkoniyatlari 
y u z a g a keld i.
Bu davrlarda yuzaga kelgan falsafiy ta ’limotlarning ayrim