Axborot iste’moli madaniyati va uni rivojlantirish yo‘llari bobning qisqacha mazmuni

Ochiq psixologik hamkorlik – 
maqsadlar avvaldan e’lon 
qilinadigan yoki yashirilmaydigan o‘zaro ta’sir. 
Yashirin 
psixologik 
hamkorlik 
– 
maqsadlar 
e’lon 
qilinmaydigan yoki ochiq hamkorlik maqsadi ostiga yashiriladigan 
o‘zaro ta’sir. 
To‘liq psixologik ta’sir vositalariga 
verbal, paralingvistik va 
noverbal
vositalar kiradi. 
Verbal signallar – 
so‘zlar, birinchi navbatda ularning ma’nosi, 
shu bilan birga qo‘llanayotgan so‘zlarning xarakteri, ifoda tanlanishi, 
nutqning to‘g‘riligi yoki unda xatolik turlari. 
Paralingvistik signallar – 
nutq, alohida so‘z va tovushlar 
talaffuzining o‘ziga xosligi. 
Noverbal signallar – 
sub’ektlarning fazodagi o‘zaro joylashuvi, 
pozalar, imo-ishoralar, ko‘zlar to‘qnashuvi, tashqi ko‘rinish, 
teginishlar, hidlar. 
Psixologik ta’sir uch maqsadni ko‘zlab amalga oshiriladi: 
1.
O‘z ehtiyojlarini boshqalar yordamida yoki ular orqali 
qondirish; 
2.
O‘zining mavjudligi fakti va bu faktning ahamiyatini 
tasdiqlash uchun; 
3.
O‘z mavjudligining fazo-vaqt chegarasini engish uchun. 
Aslida, bu maqsadlarning birinchisi, agar o‘z mavjudligi faktini 
tasdiqlash va fazo-vaqt chegarasini engishga intilishni e
htiyojlar
sifatida ko‘radigan bo‘lsak, qolgan ikki maqsadni ham o‘z ichiga oladi. 
Ammo, uchala maqsad o‘rtasidagi farq etarli darajada sezilarli. 
Birinchi holatda psixologik ta’sir aynan ta’sir ehtiyojini emas, 
boshqa ehtiyojlarni qondirish uchun 
qo‘llanadi
. 

---

9 
Ikkinchi holatda ta’sir ta’sir o‘tkazuvchining mavjudligi fakti va 
mazkur mavjudlik ahamiyatining 
belgisi, indikatori, dalili bo‘lib xizmat 
qiladi.
Uchinchi holatda ta’sirning o‘zi e
htiyoj sanaladi
va butun 
jonjotlarning intilishlarining bir ko‘rinishi – o‘z mavjudligining fazo-
vaqt chegarasini engish sifatida yuzaga keladi. 
Sub’ekt o‘z agressiv impulslarini engillatish uchun ta’sir o‘tkazish 
harakatini amalga oshirishi va yangilaridan himoyalanishi uchun 
ta’sirga qarshi turishga harakat qilishi mumkin. Boshqa ehtiyojlar 
bilan bog‘liq maqsadlar, qisman anglanmaydi yoki zo‘r berib 
yashiriladi. 
Boshqa tarfadan, begona ta’sirlarga qarshilik ko‘rsatish bilan, biz 
o‘zimizning boshqalardan alohida mavjudligimiz, o‘zimizning o‘ziga 
xosligimizni isbotlaymiz.