Teleskoplar mavzusini o’qitish usuli. I. Mambetova

 

24-rasm. Ekvatorial qurilmalar. a-nemischa, b) inglizcha, v) 

amerkancha. 

   Inglizcha  turdagi  ekvatorial  qurilma  meridian  bo’ylab  o’rnatilgan  ikkita  

temir  beton  tayanch  ustunlar  ustiga  quyiladi.  Ustunlar  shunday  balandlikda 

yasalganki  ular  ustiga  qo’yilgan  teleskop  quvri  o’rnatiladigan  tananing  aylanish 

o’qi olam o’qiga parallel bo’ladi. Teleskop quvri ana shu tananing o’rtasiga, unga 

tik holda o’rnatilgan  o’qning bir tomoniga, o’rnatiladi, o’qning ikkinchi tomoniga 

muvozanat  toshi  yuklanadi.  Teleskop  quvri  hamma  vaziyatlarda  muvozanatda 

bo’lishi  shart.  Soat mexanizmi  ustunlarning biriga  o’rnatiladi  va  teleskop tanasini 

osmon bilan birgalikda aylantiradi.  

Ayrisimon  turdagi  ekvatorial  qurilmada  teleskop  yuklanadigan  ayri  dastasi 

qiyshiq  (joyning geografik kengligiga mos) asosga tik holda o’rnatiladi. Teleskop 

quvri  o’rnatiladigan  o’q  esa,  ayri  shoxlariga  joylashtiriladi.  Sutkaviy  aylanish 

qiyshiq  asosga  tik  o’q  atrofida  bo’ladi  va  soat  mexanizmi  yordamida  ayri  dastasi 

aylantiriladi. Yulduzlarni kuzatishga mo’ljallangan teleskop yulduz soati bo’yicha 

yuradigan  soat mexanizmi yordamida, Quyosh teleskopi esa o’rtacha quyosh soati 

bo’yicha  olam  o’qi  atrofida  aylantiriladi.  Yulduz  teleskopi  bir  yulduz  soatida  15

0

 

burchakka olam o’qi atrofida aylantiriladi.  

 

 

 

 

---

45