Fan/modul kodi

1.Pul islohotlarini amalga oshirish; 
2. Inflyatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solib turish; 
 
Pul islohotlari – bu mamlakatdagi pul muomalasini tartibga solish va kuchaytirish 
maqsadida davlat tomonidan mavjud pul tizimini to’ liq yoki qisman o’ zgartirishlarini 
amalga 
oshirishdir. 
Mamlakatning 
iqtisodiy 
rivojlangan 
holati, 
pullarning 
ta’ minlanganligi darajasiga asosan pul islohotlarining revalvatsiya, devalvatsiya va 
denominatsiya usullaridan foydalaniladi. Iqtisodiyoti rivojlangan davlatlardan 
Germaniya Federativ Respublikasi, Isroil va boshqalarda revalvatsiya usulidan 
foydalanildi. Revalvatsiya o’ z mohiyatiga asosan milliy pul birligini xorijiy valyutaga 

---

133 
nisbatan kursini ko’ tarib qo’ yishdan iborat. Pul islohotining ikkinchi usuli bo’ lib 
devalvatsiya hisoblanadi. Devalvatsiya o’ z mohiyatiga asosan milliy pul birligini 
xorijiy valyutaga nisbatan tushirib qo’ yishdan iborat. Devalvatsiya usulidan asosan 
iqtisodiyoti bozor munosabatlariga o’ tayotgan mamlakatlarda keng foydalaniladi. Pul 
islohotining uchinchi usuli bo’ lib denominatsiya hisoblanadi. Denominatsiya o’ z 
mohiyatiga asosan milliy pul birligidagi ortiqcha nollarni olib tashlab muomalaga yangi 
pullarni chiqarishdan iborat. Denominatsiya usulida Rossiya (3 dona nolni olib 
tashladi) va Turtsiya (liradan 6 dona nolni olib tashladi) xukumatlari foydalanishdi. 
Inflyatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solib turish o’ z mohiyatiga asosan 
mamlakatda mahsulotlar, bajarilgan ishlar, ko’ rsatiladigan xizmatlarga bo’ lgan narx-
navolarni o’ sib borishini cheklash va pul tizimini barqarorlashtirish masadida davlat 
tomonidan aniq chora-tadbirlarni amalga oshirishdan iborat. Ushbu chora-tadbirlar ikki 
yo’ nalishda olib boriladi: 
1)
Deinflyatsion siyosat. Ushbu siyosat mamlakatda pulga bo’ lgan talabni pul-
kredit va moliya mexanizmlari yordamida tartibga solib turiladi. Deinflyatsion siyosat 
davlat xarajatlarini qisqartrish, kreditlar uchun foiz stavkalarini oshirish, soliq yukini 
kuchaytirish (soliqlar soni va ularni foiz stavkalarini ko’ tarish) va pul massasini 
cheklashni o’ z ichiga oladi. Shuni ta’ kidlash lozimki, deinflyatsion siyosat 
mamlakatdagi iqtisodiy o’ sishni sekinlashuviga sabab bo’ ladi; 
2)
Daromadlar siyosati. Ushbu siyosat olib borishda davlat tomonidan 
mahsulotlar, ko’ rsatilgan xizmatlar, bajarilgan ishlarga bo’ lgan narx-navo va ish haqi 
ustidan birdaniga nazorat etiladi hamda ularni o’ sishini ma’ lum chegarasi o’ rnatiladi 
yoki butunlay «muzlatib» qo’ yiladi. Daromadlar siyosati o’ z mohmiyatiga ko’ ra 
qat’ iy siyosat hisoblanadi va u aholi o’ rtasida norozilikni kelib chiqarishi mumkin. 
Lekin inflyatsiya bilan kurashishda ayrim mamlakatlarda daromadlar siyosatidan 
foydalaniladi.
3)
Xulosa kilib aytganda, ijtimoiy ishlab chikarish rivojlanishida yuzaga 
keluvchi disproportsiyalar sababli tovarlar va xizmatlar baxosining umumiy yoki 
tuxtovsiz usishi va natijada pul muomalasi konuniking buzilishi okibatda pul 
biriligining kddrsizlanishiga inflyatsiya deb aytiladi. 

---

134