Fan/modul kodi

 
 
Inflyatsiya manbalari. Inflyatsiya va ishsizlik
Jaxonning iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarida inflyatsiyaga qarshi kurash olib 
borishda juda katta nazariy va amaliy tajriba to’ plangan. Inflyatsiyani butunlay 
yo’ qotish imkoniyati yo’ q. Chunki uni yuzaga chiqishiga sabab bo’ lgan omillarni 
(ichki va tashqi, pullik va pulsiz) to’ liq yo’ qotish mumkin emas. Shuning uchun 
hozirgi davrda eng asosiy maqsad inflyatsiyaning butunlay yo’ qotish emas, balki uni 
boshqaruvchan qilish va uning salbiy iqtisodiy – ijtimoiy oqibatlarini zaiflashtirish 
hisoblanadi.
Dunyoning turli mamlakatlarida xukumat tomonidan mavjud iqtisodiy-ijtimoiy shart-
sharoitlaridan kelib chiqqan holda inflyatsiyaga qarshi turli antiinflyatsion siyosatni 
ishlab chiqaradilar va uni amalga oshiradilar. Davlat tomonidan antiinflyatsion siyosatni 
olib borishda turli chora-tadbirlar hisoblangan byudjet, ijtimoiy, soliq, baho, kredit-
moliya, sanoat-investitsiya, tashqi iqtisodiy va emissiyani amalga oshiradilar. 
Byudjet siyosati – bu davlatning asosiy iqtisodiy siyosati hisoblanadi va uning asosiy 
maqsadi mamlakatning aniq belgilangan muddat mobaynida ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlanishning ustuvor yo’ nalishlari belgilanadi va amalga oshiriladi. Byudjet siyosati 
yordamida soliqlar va yig’ imlar assoida yig’ ilgan davlat moliya resurslarini 
umummilliy vazifalarini bajarish uchun qayta taqsimlanishi amalga oshiriladi. Byudjet 
siyosatining asosiy tarkibiy qismi bo’ lib ijtimoiy siyosat hisoblanadi. Chunki 
mamlakatdagi ijtimoiy tadbirlarni moliyalashtirish asosan davlat byudjeti tomonidan 
amalga oshiriladi. 

---

132 
Soliq siyosati – bu davlatning iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy vazifalarini bajarishi uchun 
zarur moliya mablag’ larini yig’ ish uchun xo’ jalik yurituvchi sub’ ektlar va 
mamlakat aholisidan soliqlar, to’ lovlar xamda majburiy ajratmalarni belgilash, ularni 
undirish yuzasidan qonun asosida belgilangan tizimdir.
Baho siyosati – bu mahsulotlar, xizmatlar va to’ lovga qobiliyatli talab o’ rtasidagi 
mutanosiblikga erishish hamda uni tartibga solib turish bilan bog’ liq siyosatdir. 
Kredit-moliya siyosati – bu Markaziy bank tomonidan qayta moliyalashtirish stavkasi, 
majburiy zahiralar me’ yori va ochiq bozordagi operatsiyalar orqali mamlakat bank-
kredit tizimini boshqarish hamda tartibga solib turishdan iborat. 
Sanoat-investitsiya siyosati – bu yalpi ichki mahsulotning o’ sishini ta’ minlovchi 
mamlakat sanoat-texnologik qudratini rivojlantirishga qaratilgan siyosatdan iborat. 
Tashqi iqtisodiy faoliyat siyosati – bu davlat tomonidan xorijiy mamlakatlar bo’ lib 
tashqi iqtisodiy faoliyatni boj-tarif dastaklari yordamida tartibga solib turishdan 
iboratdir.
Emissiya siyosati – bu Markaziy bank tomonidan milliy iqtisodiyotning holatiga asosan 
muomalaga qog’ oz pul chiqarish, ularning aylanishini tartibga solish va muomaladagi 
ortiqcha pullarni aylanmadan chiqarib turishdan iborat siyosatdir. 
Dunyoning har bir mamlakatidan xukumat tomonidan antiinflyatsion siyosati mavjud 
inflyatsiyani tartibga solishga hamda uni o’ sish sur’ atlarini pasaytirishga qaratilgan 
bo’ lishi lozim. Bunday siyosatni olib borishda asosan ikki shakllardan foydalaniladi: