Fan/modul kodi

Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki
Fransiyaning sobiq Prezidenti Fransua Mitteran 1989 yilning 25 oktyabrda 
Yevropa parlamentining yig'ilishida Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (EETB) 
ni tashkil etish tashabbusi bilan chiqdi. Shundan so'ng 1990 yil 29 mayda Parijdagi 
kelishuvga asosan EETB ta'sis etildi va bu kelishuv 1991 yil 28 martdan kuchga 
kirdi. 
1991 yil 15-17 aprel kunlari bank boshqaruv kengashining birinchi yig'ilishi 
bo'lib o'tdi va unda bank ta'sischilari bo'Igan 40 ta mamlakat va 2 ta xalqaro 
tashkilot, ya'ni Yevropa ittifoqi (EI) va Yevropa investitsiya banki (EYU) ishtirok 
etdi. 
ETTB faoliyatining eng asosiy jihatlarini quyidagilarda ko'ri-shimiz 
mumkin. 1991 yilning noyabrida ETTBning Varshava vako-latxonasi ochildi va 
Estoniya, Latviya va Litva davlatlari bankga a'zoligi tasdiqlandi. Bugungi kunda 
ETTBning aksiyadorlari 60 mamlakat, EI va ESH xalqaro tashkilotlar hisoblanadi. 
Umumiy imzo-langan kapital-1964 mlrd yevro, to'langan kapital-5, 2 mlrd yevro. 
ETTBning faoliyat maqsadi va asosiy vazifasi bozor muno-sabatlarini 
rivojlantirish va jahon iqtisodiy integratsiyasini chuqurlashtirish uchun tashkil etish 
hisoblanadi. Shu nuqtai nazardan ETTBning asosiy vazifasi Markaziy va Sharqiy 
Yevropa mam-lakatlarida, Rossiya va Markaziy osiyo mamlakatlarida rejali iqtiso-
diyotdan bozor iqtisodiyotiga o'tish jarayonlarini tezlashtirishdan iborat. Bugungi 

---

312 
kunda ETTB loyihalari Yevropa va Osiyoning 27 davlatida amal qilmoqda. Boshqa 
xalqaro moliya tashkilotlaridan farqli o'laroq, bank nizomiga asosan loyiha amalga 
oshirilayotgan davlatlarda ko'p partiyaviylik, plyuralizm va bozor iqtisodiyoti 
tamoyillari amal qilishi shart. 
ETTB ning investitsiya loyihalari orqali: 
-
sanoatda tarkibiy islohatlar o'tkazish; 
-
raqobat, xususiylashtirish va tadbirkorlikni rivojlantirish; 
-
moliyaviy tashkilotlar faoliyati va huquqiy tizimni barqarorlashtirish; 
-
xususiy sektorni rivoji uchun infrastrukturani qo'llab quvvatlash; 
-
korporativ boshqaruv tizimini tadbiq etish, shu jumladan tabiatni muhofaza 
qilish masalalari moliyalashtiriladi. 
ETTBning tarkibiy tuzilishi va faoliyati ustidan boshqaruv kengashi, 
direktorlar kengashi va bank prezidenti nazorat olib boradi. Boshqaruv kengashi 
ETTBning yuqori organi bo'lib, bankning har bir a'zosidan ikkitadan shaxsni 
boshqaruvchi va uning muovinini o'z ichiga oladi. ETTBga a'zo mamlakatlar 
xohishiga qarab, bu shaxslar istalgan vaqtda o'zgartirilishi mumkin. 
Direktorlar kengashining 23 a'zosi bo'lib, uning ikkitasi EI va ESH 
tomonidan; 6 ta direktor AQSh, Buyuk Britaniya, Fransiya, Germaniya, Italiya va 
Yaponiya tomonidan saylanadi. 15 ta direktorlar saylash bir xil davlatlarga to'g'ri 
keladi: 4 tasi donor mamlakatlar, 5 ta-si istisno tariqasida loyiha amalga 
oshirilayotgan mamlakatlar tomonidan va 6 tasi donor va loyiha amalga 
oshirilayotgan davlatlar kelishuviga ko'ra saylanadi. ETTBni yig'ilishlarida ovoz 
berish tartibi aksiyalar ulushiga qarab belgilanadi. 
ETTB ustav kapitali tarkibida EI va EEBning kvotalari 51 % ni, Markaziy 
va Sharqiy Yevropa davlatlariniki-13%, boshqa Yevropa mamlakatlariniki-11%, 
boshqa a'zo mamlakatlar hissasiga-24 % kvota to'g'ri keladi. Bankning kapitali 
tarkibida eng yuqori ulush AQSh (10%), Italiya, FRG, Fransiya, Buyuk Britaniya 
va Yaponiya (8, 5 % dan) mamlakatlari hissasiga to'g'ri keladi. 
ETTBning kredit siyosatiga e'tibor qaratadigan bo'lsak, asosan a'zo-
mamlakatlarda ishlab chiqarishni rivojlantirish, shuningdek hamkorlikda sindikat 

---

313 
kreditlarini berish, korxonalarning ustav kapitaliga investitsiyalar kiritish, qimmatli 
qog'ozlarni joylashtirishni kafolatlash, mamlakat infrastrakturasini rivojlantirish va 
eksport-import operatsiyalari bo'yicha dasturlarni qo'llab-quwatlash masalalari 
alohida o'rin tutadi.