«Shańaraq – salamat áwlad besigi»
atamasındaǵı dóńgelek stol sáwbetine mirát etemiz.
249
Ilaj baǵdarlaması
1. Kiris sóz. Salamat ortalıq – salamat áwlad
.
Nókis qalası hákimi orınbasarı, hayal-qızlar komiteti
baslıǵı, p.i.k.M.A.Saǵındıqova.
2. Mehir bulaǵı – shańaraq.
«Máhálle hám shańaraq» ilimiy-izertlew institutı
úlken ilimiy xızmetkeri, f-m.i.k. M.Ismayılova.
Mánzil: Nókis qalası, Qaraqalpaqstannıń 60 jıllıǵı
kóshesi, 27-mektep
TELEGRAMMA, TELEFONOGRAMMA
Telegramma
Áhmiyetli xabardıń telegraf arqalı berilgen júdá qısqa
forması. Ol bir mákemeden (yamasa shaxstan) ekinshisine
jiberilgen rásmiy hújjet esaplanadı. Xızmet xatlarınıń
basqa túrleri belgilengen mánzilge xabardı óz waqtında
jetkeriliwin támiyinley almasa, onı tezlik penen jetkeriw
ushın telegraftan paydalanıladı.
Telegraf xatları tek ǵana túrli qala yamasa xalıq
jasaytuǵın orınlarda mákeme, sonday-aq, shaxslar
arasında boladı.
Telegrammanıń basqa is qaǵazlarınan parqı onıń ózine
tán ıqshamlıǵı hám qısqalıǵı. Xızmet telegrammaları eki
nusqada tayarlanadı. Birinshi nusqa jiberiw ushın baylanıs
bólimine tapsırıladı, ekinshi nusqa bolsa kárxananıń
ózinde saqlaw ushın qaldırıladı.
Telegramma qaǵıyda boyınsha arnawlı blankalarda
rásmiylestiriledi. Xızmet telegrammalarınıń teksti
kóbinese ádettegi qaǵazǵa bas háripler menen eki
intervalda jazıladı. Telegramma jiberiwshiniń mánzili,
250
lawazımlı shaxstıń qolı hám sáne kishi háripler menen
jazıladı. Qolda jazılǵanda háripler iri-iri, sózlerdiń arası
bolsa anıq hám tolıq bolıwı kerek. Telegramma blankanıń
yamasa aq qaǵazdıń tek ǵana bir tárepine jazıladı.
Telegramma teksti «telegraf stili» dep atalıwshı qısqa
hám qısılǵan stilde jazıladı. Onda tolıq emes gáplerden
keń paydalanıladı, kelbetlikler, ráwishler, kómekshi
sózler, irkilis belgileri tek zárúr bolǵanda ǵana, yaǵnıy
olar qatnaspaǵanda gáptiń mazmunı ózgerip ketse yamasa
eki túrli mánide qabıl etilse ǵana qollanıladı, basqa barlıq
jaǵdaylarda olar túsirilip qaldırıladı. Xabardı bayan
etiwde ıqsham sózlerdi tańlaw, qısqartpalardan ónimli
paydalanıw tiyis. Til birliklerin únemlew telegraf stiliniń
eń tiykarǵı talaplarınan biri.
Telegrammada bir qatardan ekinshi qatarǵa sóz
ótkerme islenbeydi. Abzacsız barlıq qatarlar toltırıp
jazıladı. Kúnler hám sanlardı sózler (hárip) menen jazıw
usınıs etiledi. Bir neshe sanlardan ibarat bolǵan quramalı
sanlardı ózinshe jazıw múmkin.
Telegrammanıń tiykarǵı zárúrli bólimleri:
1. Hújjettiń atı (Telegramma).
2. Túri haqqında belgi (húkimet telegrammaları,
xalıqaralıq telegrammalar, asıǵıs hám ápiwayı
telegrammalar).
3. Telegramma jetip barıw zárúr bolǵan orın mánzili,
onı alatuǵın shaxstıń atı hám familiyası.
4. Tekst.
5. Jiberiwshi mákemeniń qısqasha atı hám tekstke qol
qoyǵan lawazımlı shaxstıń familiyası (qolı emes).
6. Xabar jiberiwshiniń mánzili.
7. Tekst kimniń atınan jiberilip atırǵan bolsa, sol shaxs
qolı.
8. Mór.
9. Sáne.
251
Telegrammanıń teksti mánzilden ajıralıp turıwı kerek.
Eger telegramma juwap túrinde jiberilgen bolsa, tekst
aldınan juwap qaytarılıp atırǵan hújjettiń shártli sanı
(indeksi), tekst aqırında bolsa jónetpeniń shártli nomeri
jazıladı.
Do'stlaringiz bilan baham: |