Ijtimoiy-gumanitar fanlar

2. Korxonalaming turlari va tashkiliytexnikaviy 
tizimi. 
«Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil 
etish»fani o ‘z mazmuni b o ‘yicha juda ko‘p qirrali b 
o iib , ishlab chiqarish jam oalarining hayotining 
hamma tomonlarini qamraydi. Fanning mazmuni 
quyida keltirilgan boiim lard a o ‘z aksini topadi: 1.N 
azariy bilimlar, ob’yektning tavsifi, ishlab chiqarish 
jarayonining tuzilishi. 2. Ishlab chiqarish 
majmuilarini tashkil etish va ulardan 
foydalanishning ilmiy asoslari. 3. X o'jalikni 
boshqarish funksiyasi. 4. Boshqarishning tashkiliy 
shakllari va texnologiyasi. Fan bir qator boshqa 
fanlar bilan o'zaro bog‘liq. Avvalambor u falsafa, 
iqtisod nazariyasi, menejment, stratekgik 
menejment, makro va mikroiqtisod, tarmoq 
iqtisodi, pcdagogika, psixologiya, huquq, texnologik 
fanlar, kibemetika va boshqalam ing yutuqlaridan 
foydalanadi. Falsafa bilan aloqasi shuni bildiradiki, 
ishlab chiqarishni tashkil etish, rivojlantirishning 
qonuniyatlarini tadqiq qilish va tahlil qilishda 
dialektika va tarixiy jihatdan yondashish kerak. 
Iqtisodiyot nazariyasi jam iyatdagi ishlab chiqarish 
munosabatlarining taraqqiyot qonunlarini o 

---

‘rganadi. Bu fan texnik fanlar bilan ham o‘zaro 
bog‘liqdir. Ishlab chiqarishni tashkil etish va 
boshqarish fani texnika va texnologiyani bevosita 
o'rganm asada, uning iqtisodiyotiga ta’sirini chetlab 
o ‘tolmay, aksincha, texnologik jarayonlam i 
xomashyo, materiallar, 13 energiyadan oqilona 
foydalanish, ishlab chiqarish davrini qisqartirish, ish 
jarayonini uzluksiz ishlab chiqarish oqimida tashkil 
etish, mahsulot sifatini oshirishga erishish orqali 
menejer muhandislik-iqtisodiy nuqtai nazaridan ko 
‘rib chiqadi. Texnologik fanlar u yoki bu xom 
ashyoga ishlov berish va uni tayyor mahsulotga 
aylantirishda mexanik, kimyoviy, termik va boshqa 
xil jarayonlar mazmuni sifatida qaraladi. Menejment 
asoslari fani xo'jalikni boshqarish amaliyotida 
boshqarish uslubi, texnika va texnologiyasi sohasida 
foydalaniladi. Kibernetika, rejalashtirish va 
boshqarish sohasida sistemali yondashish, 
eksperiment va modellashtirishni qo‘llash kerakligini 
ta’kidlaydi. K o'rib turibmizki, bu fan boshqa fanlar 
bilan chambarchas bog'liq. Bu fan o ‘ziga xos 
bo‘lgan savollarga javob topishga va korxona 
ishining tashkil qilishining yanada samaraliroq shakl 
va uslublarini ishlab chiqishga, butun ishlab 
chiqarish jarayonining birligini ta’minlashga bog'liq 

---

masalalami echishga harakat qiladi. Fanning 
vazifalari. Ishlab chiqarish tizim i ilm iy asosda 
tashkil etilar ekan, ishlab chiqarishni tashki 
etishning ilmiy bilim tizim ida o ‘rni yuqori 
pog’onasiga ko'tarilgan b oiadi hamda shunday 
bo'lishini amaliy hayot taqozo etmoqda. SHu 
sababdan ish lab c h iq a rish d a ta sh k il e tish n in 
g ilm iy y o ‘n alish la ri qatoriga quyidagilarni kiritish 
mumkin: > aq liy m eh n at jism o n iy m eh n atg a n 
isb atan o ‘z ig a xos farqi bor. M urakkab m 
ehnatlarning bajarilish tartibini m ustaqil tanlash, 
hiso b lash , lo y ih a la sh tirish , istiq b o lin i b e lg 
ila sh , re ja la sh tirish ,muvofiqlashtirish kabilarni 
tashkil etish ijrochidan aqliy quvvat, bilim , ijodiy 
qobiliyat, iste’dod, mahorat kabi energiyalar 
sarflaydi, boshqacha aytganda fiziologik jarayonda 
m ehnat qiladi. Fiziologik jarayonning m aqsadi 
buyum lashgan m ehnat sarfi m e’yorida b o ‘lishiga, 
jih o zlar va vositalam ing ishlash tartibi asoslangan 
ravishda ishlashiga intilishdir; > ish joylari, 
jabhalarini tashkil etish va ularga xizm at 
ko'rsatishni uzluksiz yaxshilab borish, u joylarni 
ijrochining fiziologik, antrom etrik tavsifiga hamda 
estetik idrokiga mos b o ig a n mehnat predmetlari. 

---