Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги навоий давлат педагогика институти

Бунинг учун ҳар қайси она – она, устоз ва 
мурабий ҳар бир бола тимсолида аввало шахсни кўриши зарур. Ана шу оддий талабдан 
келиб чиққан ҳолда, фарзандларимизни мустақил ва кенг фикрлаш қобилиятига эга 
бўлган, онгли яшайдиган комил инсонлар этиб вояга етказиш – та]лим – тарбия 
соҳасининг асосий мақсади ва вазифаси бўлиши лозим, деб қабул қилишимиз керак. Бу 
эса таълим ва тарбия ишини уйғун ҳолда олиб боришни талаб этади ”.
2
Оилада шахслараро муносабатлар. 
Оилада шахслараро муносабатлар: Эр хотин муносабатлари, ота оналар ва 
фарзандлар, қайнона келин муносабатлариниўз ичига олади. Оилавий муносабатларнинг 
мулоқот маданияти ўз – ўзини билиш ва бошқа одамларни тушуна олиш қобилияти, 
кишиларнинг хулқи ва холатларига нисбатан адекват муносабат билдира олиш, ҳар бир 
одамга нисбатан мулоқот шаҳли усули ва стилларини танлай билишдан иборатдир. Оилада 
шахслараро муносабатлар одатда низосиз бўлмайди, эр хотин, ота она ва фарзандлар 
ўртасидаги муносабатлар ўзигақ ҳос ҳарактерга эга. Ота она ва фарзандлар ўртасидаги 
низоларга қуйидагилар сабаб бўлади: Дунё қарашлар орасидаги мавжуд фарқнинг ҳисобга 
олинмаслиги баъзи болаларни меҳнатга ўргатилмаганлиги ва бунинг оқибатида, енгил – елпи 
ҳаёт кечиришга ўрганиб қолиши, ота – оналарнинг психологик – педагогик билим савиялари 
етарли даражада эмаслиги, ота – оналар болаларда 3,6,13,14 ёшларда муқаррар равишда 
бўлиб ўтадиган кризисларни билмайдилар, баъз иота – оналарнинг ичкиликка рўжў қўйиши, 
гиёҳвандликка берилиши, айрим ёшларнинг фарзандлик бурчини унитиб қўйиши. 
Ҳозирги замон оилаларининг асосий функциялари. 
 
Ҳар бир оила ижтимоий тизим структураси сифатида жамият олдида маълум бир 
функцияларни бажаради. Оиланинг ижтимоий функциялари деганда: Жамиятнинг оилага 
таъсири, умумий ижтимоий тизимда, оиланинг ўрни, оиланинг ҳал қиладиган ижтимоий – 
жамоатчилик функцияларини тушуниш лозим. Инсоният тараққиётининг ҳозирги босқичида 
ҳозирги замон оиласининг асосий функциялари қўйидагилар: 
ЖАДВАЛ
2
I. A. Karimov “ Yuksak ma’naviyat engilmas kuch” asari – Toshkent “ O`bekiston” -2008 yil, 61- bet. 

---

Оиланинг иқтисодий функцияси – оила ўзининг иқтисодий функцияси орқали 
жамиятга давлатга катта иқтисодий фойда келтиради.
ЖАДВАЛ 

---

---

Оиланинг репродуктив функция оиланинг жамият олдидаги репродуктив функцияси 
ва унинг бажарилиши дейилганда – оила сонининг қайта тикланиши учун ҳар бир оилада 
нечтадан фарзанд бўлиши лозимлиги назарда тутилади. Оиланинг тарбиявий функцияси – 
шахс маънавияти унинг дунёқараши, инсоннинг тасаввур ва эътиқотидагиалоқадор 
кўникмалар мажмуи асосаноилада шаклланади, оила – ҳақиқий маънавият ўчоғи, тарбия 
омили ва муҳитидир. Оиланинг коммуникатив функцияси – оила аъзоларининг ўзаро 
мулоқот ва ўзаро тушунишга бўлган эҳтиёжини қондиришга ҳизмат қилади. некриатив 
функцияси – ўзаро жисмоний, моддий, маънавий ва психологик ёрдам кўрсатиш,бир – 
бирининг саломатлигини мустаҳкамлаш, оила аъзолари дам олишини таҳлил этишдир. 
Оиланинг фелицитологик функцияси – оилавий муносабатлар тизимида шахсий бахтга 
эришишга интилиш ҳолатидир. Оиланинг регулиятив функцияси – оила аъзолари 
ўртасидагиўзаро муносабатларни бошқариш,бирламчи ижтимоий назорат ўрнатиш, оилада 
устунлик ва обрўни амалгам ошириш жараёнидир. Оиланинг релаксация функцияси – 
оиланинг релаксация функцияси – оила аъзоларининг жинсий, эмоционал фаолиятини, руҳий 
– жисмоний қувватини, меҳнат қобилиятини қайта тиклаш демакдир.