Узбекстан тарийхы лекция

Elektron ta’lim resurslari 
I .www. tdpu. uz, 
2 .www. pedagog. uz 
3. www. ziyonet. Uz 
4.w w w .lex.uz; 
5.w w w .bilim .uz: 
6 .w w w .gov.uz: 
Tayanch so`z va iboralar:Arab yozuvi, arab tilining davlat maqomini olishi, Boshqaruv. 
Soliqlar: "'Jizya", "Xiroj", "Zakot" va boshqalar. Islomning majburan mahalliy aholiga qabul 
qildirilishi. Moddiy boyliklarning halifalik markaziga tashib kqilinishi. Aholining iqtisodiy-ijtimoiy 
ahvolining yomonlashuvi. So’g’ddagi 720-722 yillardagi Gurak va Divashtichlar boshchiligidagi 
qo’zg’olonlar. Ko’zg’olonning bostirilishi, 723 - 728 yillardagi Farg’ona, Shosh, Nasaf, Xuttolon, 
So’g’dda ko’tarilgan ko’zg’olonlar. 736-737 yillarda Toxariston va So’g’dda ko’tarilgan 
qo’zg’olonlar. Arab mustamlakachilarining mahalliy aholi bilan yaqinlashishi. Halifalikning 
ijtimoiy va siyosiy hayotidagi keskin o’zgarishlar. Sulolaviy kurashning boshlanishi. 
Ummaviylarga qarshi Abu Muslim boshchiligidagi ko’zg’olon va uning ahamiyati. Mahalliy xalq 
axvolining og’irlashuvi. Muqanna boshchiligidagi "Oq kiyimlilar" qo’zg’oloni. Qo’zg’olonning 
yengilishi sabablari va oqibatlari. 
1. O`rta Osiyo xalqlari arablar istilosi va hukmronligi davrida 
VI asrning o`rtalariga qadar Arabiston yarim orolida yashagan qabila, urug`larning hayot tarzi 

---

qoloq bo`lib, ularning mutloq ko`pchiligida ibtidoiy-patriarxal tuzum munosabatlari hukm 
surgan. Ko`chmanchi badaviy oilalari, urug`lari o`z chorva mollari uchun er-suv, o`tloq qidirib 
keng sahrolar bo`ylab kezib yurganlar. Faqatgina yarim orolning Qizil dengizga tutash Hijoz 
vohasi va janubiy Yamanda ahvol birmuncha boshqacharoq bo`lib, bu hududlarda arab qabilalari 
asosan o`troq hayot kechirgan, savdo-sotiq, hunarmandchilik ham ancha rivoj topgan edi. 
Ayniqsa Hijozning bosh shahri - Makka xalqaro karvon savdosining muhim markazi 
hisoblangan. Makkalik quraysh qabilasi savdogarlarining turli mintaqalar bilan bog`langanligi, 
savdo-tijorat va hunarmandchilik ishlarining kuchayib borishi pirovardida tarqoq arab qabila, 
urug`larini birlashtirish va markazlashgan kuchli davlat tuzishda etakchilik o`rni egallashiga 
ikkoniyat yaratdi Makka aholisi tevaragida ko`chmanchi arab qabilalarining birlashuvi 
jarayoniga turtki bergan yana bir muhim omil - bu shu erlik quraysh qabilasining hoshimiylar 
urug`idan chiqqan payg`ambarimiz Muhammad Alayhivassalom nomi bilan bog`liq holda keng 
yoyila boshlagan islom dini va ta`limoti bo`ldi.