|
Annatatsiya:
Ushbu maqolada iqtisodiyot sohasida yuzaga keladigan terminlarning nemis va
o’zbek tillarida izohi ko’rib chiqilgan
Tayanch so’zlar:
iqtisodchi, iste’molchi, jamg‘arma, uyushma, ustama, undirma, tejamkor,
tadbirkor, iqtisodiyot, hisobot, raqobat, ta’minot, bojxona, qarzdor, sarmoyador, mulkdor, xaridor,
hissador, shartnoma, rentabellik, kirim, chiqim, bitim, to‘lov
Annotation:
This article discusses the definitions of economic terms in German and Uzbek
Keywords:
economist, consumer, fund, association, premium, levy, thrifty, entrepreneur,
economy, reporting, competition, supply, customs, debtor, investor, owner, buyer, shareholder, contract,
profitability, income, expenses, transaction, payment
Аннотация:
В этой статье обсуждаются определения экономических терминов на
немецком и узбекском языках.
1
TDIU Samarqand filali Tillar kafedrasi o’qituvchisi
485
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE
AGRICULTURAL SECTOR”
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021.
Web:
http://conference.sbtsue.uz/uz
Inson paydo bo‘libdiki, iqtisodiyot jamiyatning ajralmas bo‘lagidir. Qadimda shaxsning,
qabilalarning, asta-sekin davlat va jamiyatning rivojlanib borishi bilan iqtisodiy jarayonlar ham muhim
o’rin egallay boshladi. Iqtisodiyotni o‘rganish iqtisodiy tashkilotlar bilan bir qatorda tilshunos,
tarjimonlarning doi
miy e’tiborida turadi.
Kundalik hayotimizni iqtisodiy ma’lumotlarsiz tasavvur etib bo‘lmaydi. Jumladan, mamlakatlar
orasidagi munosabatlarda ham iqtisodiy munosabatlar muhim ahamiyatga ega. Bu esa tilshunos-
tarjimonlar hamda shu sohada faoliyat olib borayotgan mutaxassislar oldiga iqtisodiy mazmunga ega
bo‘lgan matnlarni o‘rganish, tarjima qilishning muqobil yo‘llarini topish singari vazifalarni qo‘yadi.
Iqtisodiyotga bog‘liq bo‘lgan qonunlar, shartnoma matnlari va shu kabi matnlar tarjimasi tarjimonda
n
katta mahorat talab qiladi.
O‘zbek tilida iqtisodiyot sohasiga oid terminlar va ularning tarjimasiga doir tadqiqot ishlari mavjud.
Rus tilshunos va tarjimashunos olimlari tomonidan iqtisodiy matnlar va ularning tarjimasi masalasiga doir
ko‘plab izlani
shlar amalga oshirilgan.
Valerija M., Suchanova J. “The comparative analysis of English economic and business terms and
their lithuanian translation equivalents” nomli maqolasida iqtisodiy terminlar tarjimasi, ularning
ekvivalentini topish muammosi, terminlarni struktur va semantik jihatdan tahlil etish kabilarni
yoritganlar.
Шулюкина Т. С. “К вопросу перевода экономических терминов (на материале английского
и русского языков)”.
Ushbu tadqiqot ishida iqtisodiy terminlarning o
‘
ziga xos xususiyatlari, iqtisodiy
terminlar tarjimasining muqobilligini topish muammolari ko
’
rib chiqilgan.
O
‘
zbek tilida iqtisodga oid tushunchalarni aniq ifodalovchi qator leksemalar qadim-qadimdan
qo
‘
llab kelinmoqda. O
‘
zbek adabiy tili boyligining bir qismi o
‘
laroq, bunday so
‘
zlar keyinroq, konkret
terminologik tizim vujudga kela boshlashi bilan iqtisod fanining maxsus tushunchalarini ifodalash uchun
jalb qilina boshladi: haq, bitim, pay, garov, dallol, pul, so
‘
m, sug
‘
urta, savdo, omonat, g
‘
amlama va
boshqalar.
O
‘
zbek tili iqtisodiyot terminologiyasi ruscha-baynalmilal terminlar hisobiga ham boyib
bormoqda: avans, aktiv, byudjet, birja, buxgalter, bank, balans, biznes, veksel, valyuta, debitor, demping,
dotatsiya, diller, kredit, kassir, litsenziya, lizing, menejment, saldo, tarif va boshqalar.
Chet tillarida iqtisodiy matn tarjimasi va iqtisodiy terminlar tarjimasiga bag‘ishlangan tadqiqot
ishlari mavjud. Ammo o‘zbek tilida bunday ishlarga duch kelmadik, shuning uchun ushbu maqolamizda
iqtisodiy terminlarning nemischa -
o’zbekcha muqobillari hamda ularning izohiga to’xtalib o’tishga
harakat qildik.
Jumladan quyidagi iqtisodiy terminlarni izohladik:
1.Bedarfsdeckungsmonopol-
Unternehmen
der
öffentlichen
Hand
wie
kommunale
Verkehrsbetriebe oder die Deutsche Bahn, die über eine gewisse Monopolstellung verfügen, diese aber
nicht zulasten der Verbraucher ausnutzen.
Ehtiyojni qondiruvchi monopoliya-Muayyan monopol mavqega ega bo'lgan, ammo
iste'molchilarga zarar etkazadigan tarzda foydalanmaydigan shahar transport kompaniyalari yoki
Deutsche Bahn kabi davlat monopoliyasi, talab monopoliyasi.
2. Boykott- der Aufruf von marktbeherrschenden Unternehmen oder Gruppen von unternehmen
an ihre Lieferanten oder Abnehmer, Geschäftsbeziehungen zu bestimmten Unternehmen abzubrechen,
um z.B. so Mitwettbewerber vom Markt zu drängen.
Boykot- dominant kompaniyalar yoki kompaniyalar guruhlarining yetkazib beruvchilariga
yoki mijozlariga ma'lum kompaniyalar bilan ishbilarmonlik aloqalarini uzishga, masalan, raqobatchilarni
bozordan chiqarishga chaqirishi.
3.Grauer Markt- Bezeichnung für einen illegalen Markt, der entstehen kann, wenn der Staat
Mindestpreise für bestimmte Güter z.B landwirtschaftliche Erzeugnisse in der EU) festlegt.
Qora bozori- davlat ayrim tovarlarga (masalan, Yevropa Ittifoqidagi qishloq xo'jaligi
mahsulotlariga) minimal narxlarni belgilaganda paydo bo'lishi mumkin bo'lgan noqonuniy bozor uchun
atama
486
Do'stlaringiz bilan baham: |
