Yozma savollar uchun namuna

 
85“
Yotib edim, tong oldida tush ko‘rdim, Bul tushimda bir ajoyib ish ko‘rdim, Bul tushimda u 
ajdahor o‘lganday, G‘arib bo‘lgan ko‘nglimni men xush ko‘rdim
”. “Rustamxon” dostonidan 
olingan ushbu gapdagi omonimlik, sinonimlik, paronimlik xususiyatga ega so‘zlarni aniqlang va 
izohlang. 
JAVOB: Tush-tush. Tush ot so'z turkumi tush- fe'l so'z turkumi 
Ko'r-ko'r.ko'r-ot. ko'r- fe'l - omonimlar paronimlar yo'q 
Sinonimlar yo'q.
 
86“Rustamxon” dostonidagi ayollar obrazini tahlil qiling. 
JAVOB: Dostonda bir qancha ayol obrazlari ham gavdalantirilgan. Ayniqsa, Huroyim va 
Oftoboyim obrazlari alohida ajralib turadi. Ularga xos goʻzallik, oqilalik, sadoqat va mehribonlik 
fazilatlari doston voqealari rivojida ishonarli tasvirlangan. Xususan, Oftoboy – tengsiz goʻzal qiz. 
Uni birinchi koʻrgan Rustam unga shunday murojaat qiladi: 
Maloyik suratli, gul yuzli dilbar, 
Seni koʻrgan odam boʻlar beqaror. 
Oy-u kundan ziyod sening husning bor 
Ne qildi seni boylab giriftor? 
Oftoboyda mana shu goʻzallikka teng fahm-farosat, zukkolik ham mavjud. Uning bu fazilatlari 
Sultonxon oʻz qilmishlariga tavba qilib, oʻgʻli va xotinidan kechirim soʻrash uchun darvesh 
qiyofasida kelgan paytda ham koʻrinadi. Oftoboy dostonda oqila kelin, suyukli yor sifatida 
gavdalanadi. 
Dostondagi asosiy qahramonlardan biri Huroyimdir. Huroyim Sultonxonga oʻgʻil farzand ato 
etadi, biroq evaziga qanchadan qancha jabr-u sitamlar koʻradi. Kundoshlari yurtidan quvganida 
ham, ajal koʻlanka solganida ham, oʻzga yurtda qiyinchilikda yashasa ham, u oʻzligidan 
kechmaydi. Undagi goʻzal xulq, oqilalik barcha sitamlardan qutulishida yordam berdi. Rustam 
darvesh sifatida kelgan Sultonxonni qilich bilan chopmoqchi boʻlganida, Huroyimning oʻziga xos 
mulohazali ayol, oqila ona, kechirimli yor ekanligi koʻzga tashlanadi: 
– Bolam! – deb qaytardi Rustamday uldi, 
– Tavba qilib oʻzi axtarib keldi, 26 
Chopib tashlab, bolam, senga ne boʻldi? 
Qanday boʻlsa, qoʻzim, manmanlik qilma, 

---

25 
“Rustam otasini chopibdi” degan 
Lanqa gapni, qoʻzim, oʻzingga olma 
87“Alpomish” dostonidagi ayollar obrazini tahlil qiling. 
JAVOB: Barchin (Barchinoy, Oy Barchin, Gul Barchin, Barchin suluv) — "Alpomish" 
dostonidagi yetakchi obrazlardan. Boysarining qizi. Alpomishning sevgilisi. Barchin mard va 
dovyurak qiz. U xalq ogʻzaki ijodidagi qahramonlik eposiga xos botir (alp) qiz haqidagi anʼanaviy 
obraz hisoblanadi. Turkiy xalqlar Barchin obrazi orqali xotin-qizlarga oʻz samimiy munosabatlari, 
katta eʼzoz va hurmatlarini bildirganlar, asllar ham yuksak insoniy qudrat va shon-sharafga ega 
ekanligini kuylaganlar. Baʼzi tarixiy rivoyatlarda B. oʻgʻuz qabilalariga beklik qilgan ayol, deb 
taʼriflanadI. Suhayl kampir ham yurtdagi obro‘yi, kuch-qudratidan kelib chiqib, boylarga
dabdurusdan zo‘rlik qilib, Barchinni tortib olmoqchi bo‘lmadi. Suhayl
boynikiga sovchi bo‘lib boradi. Uy oldida itlarning talaganiga qaramay kelin
orzusidagi kampirning jahli chiqmaydi, mulozamat bilan Boybichadan “qizingning
boshi ochiqmi” deya so‘raydi. Qarangki, dostonning bu qismida Suhayl va
boylarning ilk ziddiyatli munosabatiga asos solinadi. Ahamiyatlisi shundaki,
Boybichadan achchiq haqoratlar eshitganiga qaramay, kampir mehmonligini
unutmaydi. Rasm-rusmini qilib oldiga tortilgan oshdan “ikki guruch” bo‘lsa-da
tatib qo‘yadi. Ya’ni, Boybicha ayni vaqtda dushmanga aylangan bo‘lsa-da, u
mezbon, kampirni quva solmaydi—mehmonga osh tortdi. Kampir esa mehmon
sanalib, dushmanini emas, mezbonni hurmat qilishga mahkum. Nazarda tutayotgan
qahramonga haqqoniy munosabat realistik asarlarga hosdir. Ammo “Alpomish”
dostonida qahramonlarga munosabat realistik metod tomoyillari ostida kechadi.
 
88“