Rivojlangan darslik lotin tayyor doc

Narx sohasida kamsitish 
Sifati va sorti o`xshash bo`lgan va raqobatga zarar yetkazishi mumkin bo`lgan 
tovarni bitta tovar sotuvchidan harid qiladigan ikkita haridor o`rtasida kuzatiladigan 
narx bo`yicha tafovut. 
Monopol qimmat narx 

---

140
Qonunchilikda ta’rif berilmagan. Ba’zan “haddan tashqari qimmat narxlar” 
tushunchasidan foydalaniladi, lekin unga tushuntirish berilmagan. Umuman olganda, 
korxonalarni bozor ulushini yoki foydani (qimmat narxlar hisobiga) oshirish bilan 
bog`liq harakatlari Amerika sudlari tomonidan qachonki ular raqobatga zarar 
yetkazmaslar qonunga qarshi emas deb topiladi. Haddan tashqari qimmat narxlar 
o`rnatilishi bo`yicha sud tomonidan aybdor qilish amaliyotda deyarli uchramaydi. 
Qimmat narxlar (demak foyda ham) bozor sharoitlarida doimiy hodisa 
hisoblanmaydi, 
sababi 
haddan 
tashqari 
qimmat 
foyda 
o`ziga 
ko`psonli 
raqobatlashuvchilarni jalb qiladi, natijada ular keyinchalik narxni pasaytirib 
yuborishlari mumkin. Shuning uchun, raqobat havfi mavjud bo`lgan taqdirda ham, 
monopolist uchun haddan ziyod qimmat narxlarni belgilash noto`g`ri bo`ladi, yuqori 
darajada foydani mavjud bo`lishi esa faqat raqobatni kuchaytiradi (jumladan, 
poten
ц
ial) degan taxmin mavjud. 
Monopol arzon narx 
Monopol arzon narxlar tushunchasi, ya’ni monopsoniya (yoki ustun mavqega 
ega bo`lgan korxona – sotib oluvchi) holatida o`rnatiladigan narxlar ta’rifi 
berilmagan. Kamdan-kam ko`rib chiqiladigan “yirtqich narxlar” tushunchasi mavjud. 
Xalqaro shartnomalar 
“Bir nechta shtatlar yoki xorijiy millatlar o`rtasida savdo-sotiq” tushunchasini 
keng talqini Kongress tomonidan Xorijiy savdo-sotiqni trestlarga qarshi 
takomillashtirish to`g`risida Qonun qabul qilingandan so`ng, 1982 yilda kuchga 
kirgan tuzatishlar orqali birmuncha cheklandi. Ushbu tuzatish Sherman qonunini 
(shuningdek, Federal Savdo Komissiyasi to`g`risidagi qonunni) xalqaro iqtisodiy 
munosabatlarni boshqa turlarini mustasno qilgan holda, faqat tovarlarni eksport va 
import bo`yicha savdo qilishgacha qo`llashni chekladi. Ushbu tuzatishlarni qabul 
qilarkan, Kongress qonunni eksport-import bitimlar diapazonidagi ta’sirini aniq 
cheklagan holda, o`zini xalqaro bitimlarga nisbatan neytral munosabatini 
ko`rsatmoqchi bo`lgan. Aralash qo`llash, bunda istisno emas – qachonki boshqa 
sohalardagi harakatlar qonun bilan tartibga solinadigan sohalarda savdo-sotiqni 
(raqobatni) kamsitishga olib kelsa. 

---

141