Farmokognoziya oxiri p65

Geografik tarqalishi.
Ukraina, Belorus, Moldova, Rossiya-
ning Yevropa qismining qumli cho‘l tumanlarida hamda Kavkaz,
Janubiy Sibir, O‘rta Osiyoda uchraydi.
Mahsulot Ukraina, Moldova, Belorus va Rossiyaning ayrim
viloyatlarida tayyorlanadi.
Mahsulot tayyorlash.
Qalqonsimon to‘pgullar endi gullay
boshlaganda 1 sm poyasi bilan qirqib olinadi, so‘ngra ularni
qismlarga bo‘lib, soya yerda (rangi o‘zgarmasligi uchun) quri-
tiladi. Quritilgan mahsulot qorong‘i yerda saqlanadi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot yakka yoki
bir nechtasi bir bo‘lgan savatcha (gulto‘plami) dan tashkil
topgan. Savatcha sharsimon bo‘lib, diametri 4—10 mm. Savat-
chaning o‘rama barglari pardasimon, quruq, to‘mtoq uchli
bo‘lib, limon rangiga bo‘yalgan. Barcha gullari naychasimon,
sariq rangli, uchmali bo‘ladi. Savatcha chetidagi gullari bir jinsli
(onalik gullar), o‘rtadagilari esa ikki jinsli, gul o‘rni tuksiz.
Kosachabargi tukka aylangan, gultojisi besh tishli bo‘lib, ustki
tomonida tillarangli bezlari bor, otaligi 5 ta, onalik tuguni bir
xonali, pastga joylashgan. Mahsulot kuchsiz yoqimli hidli va
o‘tkir achchiq mazaga ega.
Mahsulotda gullari ochilmagan (gullamasdan oldin yig‘il-
gan) yoki gullari tushib ketgan (gullab bo‘lgandan so‘ng yi-
g‘ilgan) savatchalar va uzun poyalar bo‘lmasligi kerak.
XI DF ga ko‘ra, mahsulot tarkibidagi flavonoidlar yig‘in-
disining miqdori saliðurpozid bo‘yicha hisoblanganda 6% dan
kam bo‘lmasligi kerak.
Kimyoviy tarkibi.
Bo‘znoch savatchasi (gulto‘plami) tarki-
bida flavonoidlar (saliðurpozid, kempferol, naringenin, apige-
nin va boshqalar), organik kislotalar, polisaxaridlar, inozit,
0,4% efir moyi, achchiq, oshlovchi, shilliq va boshqa moddalar
bo‘ladi.
Ishlatilishi.
Jigar, o‘t pufagi va o‘t yo‘li kasalliklarini davo-
lashda hamda o‘t haydovchi dori sifatida ishlatiladi.