Farmokognoziya oxiri p65

Dorivor preparatlari.
Mevaning suyuq ekstrakti va damla-
masi, gulining nastoykasi va damlamasi.
Do‘lananing suyuq ekstrakti kardiovalen (yurak kasallik-
larida qo‘llanadi) preparati tarkibiga keradi.
ARSLONQUYRUQ YERUSTKI QISMI – HERBA LEONURT
O‘simlikning nomi.
Besh bo‘lakli arslonquyruq — Leonurus
quinquelobatus Gilib. (Leonurus villosus Desf.) va oddiy ars-
lonquyruq — Leonurus cardiaca L., yasnotkadoshlar — Lamia-
ceae (labguldoshlar — Labiatae) oilasiga kiradi (68-rangli rasm).
Ko‘p yillik, bo‘yi 50—150 (ba’zan 200) sm ga yetadigan
o‘t o‘simlik. Poyasi bir nechta, to‘rt qirrali, tik o‘suvchi, shox-
langan. Bargi oddiy, panjasimon besh bo‘lakli, yuqoridagilari
uch bo‘lakli bo‘lib, poyada bandi bilan qarama-qarshi joylash-
gan. Gullari besh bo‘lakli, ikki labli, poyaning yuqori qismidagi
barglar qo‘ltig‘ida halqa shaklida o‘rnashib, boshoqsimon to‘pgul
hosil qiladi. Mevasi uch qirrali, to‘q jigarrang, 4 ta yong‘oq-
chadan tashkil topgan. Iyun oyidan sentabrgacha gullaydi.
Geografik tarqalishi.
Belorus, Ukraina, Rossiyaning Yev-
ropa qismida (Shimoldan tashqari), Kavkaz va G‘arbiy Sibirda
o‘sadi. Mahsulot, asosan, Volgabo‘yidagi joylarda, Boshqir-
diston va Voronej viloyatida tayyorlanadi.
Mahsulot tayyorlash.
O‘simlik gullaganida poyasining yu-
qori qismidan 30—40 sm uzunlikda o‘roq bilan o‘rib olinadi va
soya yerda quritiladi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot 30—40 sm
uzunlikda qirqilgan o‘simlikning yerustki qismidan (poya, barg
va gullaridan) iborat. Poyasi to‘rt qirrali, ichi kovak, qizil bi-
nafsharangga bo‘yalgan. Bargi to‘q yashil, tukli (oddiy arslon-
quyruqning bargi esa tuksiz), poyaning pastki qismidagilari tu-
xumsimon shaklli va yuraksimon asosli, o‘rta qismidagilari

---

272
panjasimon 5 bo‘lakka qirqilgan; yuqori qismidagilari esa
cho‘ziq elliðssimon yoki lansetsimon, uch bo‘lakli yoki uch
bo‘lakka qirqilgan bo‘lib, poyada bandi bilan qarama-qarshi
joylashgan. Gullari poyaning yuqori qismidagi barglari qo‘lti-
g‘ida halqa shaklida o‘rnashib, boshoqsimon to‘pgul hosil
qiladi. Gulkosachasi 5 tishli, naychasimon, qo‘ng‘iroqsimon,
gultojisi ikki labli, pushti yoki pushti-binafsharangli, otaligi
4 ta bo‘lib, shundan yuqoridagi 2 tasi kalta, onalik tuguni
to‘rt bo‘lakli, yuqoriga joylashgan.