Farmokognoziya oxiri p65

KICHIK BO‘RIGUL YERUSTKI QISMI — HERBA
VINCAE MINORIS
O‘simlikning nomi.
Kichik bo‘rigul — Vinca minor L, ken-
dirdoshlar — Apocynaceae oilasiga kiradi (43-rangli rasm).
Ko‘p yillik, doim yashil, bo‘yi 60 sm gacha bo‘lgan o‘t
o‘simlik. Poyasi yotib o‘suvchi, shoxlangan, gul hosil qiluvchi
novdalari esa tik o‘sadi. Bargi qalin, tuksiz, elliðssimon, to‘q
yashil, yaltiroq, o‘tkir uchli bo‘lib, poyada kalta bandi bilan qa-
rama-qarshi joylashgan. Gullari to‘q ko‘k rangli, barg qo‘ltig‘ida
yakka-yakka joylashgan. Gulkosachasi tuksiz, 5 bo‘lakka qir-
qilgan, tojbargi voronkasimon, 5 bo‘lakka qirqilgan, otaligi 5 ta,
onalik tuguni 2 xonali, yuqoriga joylashgan. Mevasi 2 ta
bargchadan iborat.
Aprel-may oylarida gullaydi.
Geografik tarqalishi. 
Rossiyaning Yevropa qismining ja-
nubiy va janubi-g‘arbiy tumanlarida, Ukraina, Belorus, Mol-
dova Respublikalarida hamda Zakavkazyening shimoli-g‘arbiy
qismida uchraydi. Asosan, o‘rmonlarda, butalar orasida va tog‘
qiyaliklarida o‘sadi. Shu respublikalarda mahsulot tayyorlanadi.
Mahsulot tayyorlash. 
O‘simlik bargini va alohida yerustki
qismini may oylaridan boshlab oktabrgacha yig‘iladi, soya, havo
kirib turadigan joyda yoki quritgichlarda 40— 50°C da quritiladi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi. 
Tayyor mahsulot o‘sim-
likning yerustki qismi — serbargli poya va gullar (ba’zan gulsiz)
aralashmasidan iborat. Barglari qalin, elliðssimon, tekis qirrali,
o‘tkir uchli, yaltiroq, kalta bandli bo‘lib, poya va shoxlarda
qarama-qarshi o‘rnashgan. Gullari to‘q ko‘k rangli, kosacha va
tojbarglari beshtadan. Mahsulot hidsiz, achchiqroq mazaga ega.
Kimyoviy tarkibi. 
O‘simlikning hamma qismida indol guru-
higa kiruvchi, rauvolfiya alkaloidlariga yaqin 20 dan ortiq alka-
loidlar bor. O‘simlik bargidan vinkamin (devinkan), rezerpin,
minorin va boshqa alkaloidlar ajratib olingan. Bu alkaloidlar
rezerpinga o‘xshash ta’sirga ega. Kichik bo‘rigulning asosiy
alkaloidi 
vinkamin 
(devinkan) hisoblanadi.
Ishlatilishi. 
O‘simlikning dorivor preparatlari I va II bos-
qichdagi giðertoniya, taxikardiya, miya qon tomirlarining
spazmasi va boshqa kasalliklarni davolashda ishlatiladi.