Farmakologiya

Qattiq dori shakllari
Qattiq dori shakllariga kukunlar, kapsulalar, tabletkalar,
draje va pilyulyalar kiradi.
Kukunlar (pulveris) — ichish va sirtga qo‘llash uchun mo‘l-
jallangan sochiluvchan qattiq dori shakli. Ular keng ishlatiladi,
boshqa dori shakllari orasida 25—30% ni tashkil qiladi va turli
minerallar, organik moddalar va quritilgan o‘simlik qismlaridan
tayyorlanishi mumkin. Kukunlar yirikroq, mayda va juda
maydalangan bo‘ladi. Ular qancha mayda bo‘lsa, sirtga
qo‘llanganda shuncha tanaga yaxshi yopishadi, ichilganda esa
yaxshi so‘riladi va farmakologik ta’siri tez yuzaga chiqadi.
Kukun bir dori vositasidan tashkil topgan bo‘lsa – oddiy,
bir nechadan tashkil topgan bo‘lsa – murakkab  deyiladi.
Bundan tashqari, ular retseptda yozilishi bo‘yicha bo‘lingan va

---

31
bo‘linmagan bo‘lishi mumkin. Retseptda yozilgan dorining bir
martalik dozasi ko‘rsatilgan bo‘lsa — bo‘lingan  (dozalangan),
ishlatish uchun umumiy miqdori keltirilgan bo‘lsa — bo‘linma-
gan (dozalanmagan) kukun deyiladi.
Bo‘linmagan kukunlar, asosan, sirtga qo‘llash uchun beri-
ladi va bemorning o‘zi kerakligicha teriga yoki yaraga sepadi.
Ichishga mo‘ljallangan kukunlar ham bo‘lishi mumkin. Ular
ham oddiy (bir doridan iborat) va murakkab (bir necha dori-
dan iborat) bo‘lishi mumkin.
Rp.: Anaesthesini 5,0
Zinci oxydi 25,0
Talci ad  50,0
M. f. pulv.
D. S. Sirtga qo‘llash uchun.
 
 
#
Rp.: Magnesii sulfatis 50,0
D. S. 1 osh qoshiqni 1 stakan iliq suvda eritib ichish uchun.
 
 
#
Rp.: Streptocidi 5,0
D. S. Yaraga sepish uchun.
Bo‘lingan (dozalangan) kukunlar, asosan, ichish uchun
beriladi. Har bir kukun ma’lum bir dozada (miqdorda) bir
marta qabul qilinadi. Retseptda kukunning umumiy miqdori
(soni) 10—12 tadan yoziladi. Har kukunning miqdori 0,1—1,2 g
atrofida bo‘lishi kerak. Agar dori vositasining bir martalik dozasi
0,1 g dan kam bo‘lsa, unda indifferent (ta’sirsiz) modda (sha-
kar, natriy bikarbonat) qo‘shilib, talab qilingan miqdorga
yetkaziladi. Dozalangan kukunlar ham dozalanmagan kukunlar
singari oddiy (bir dori vositasidan iborat) va murakkab (bir
necha dorilardan tashkil topgan) bo‘lishi mumkin.
Rp.: Bromizovali 0,3
D.t.d.N. 12
S. 1 kukundan kuniga 3 marta ichilsin.
 
 
#
Rp.: Ext. Belladonnae 0,015
Sacchari albi 0,3
M. f. pulv.
D.t.d.N. 12
S. 1 kukundan kuniga 3 marta ichilsin.
Agar yozilgan dori vositasi yengil uchuvchan yoki nam
so‘rib oluvchi xususiyatga ega bo‘lsa, unda har bir kukun xitoy

---

32
yoki parafinlangan qog‘ozda beriladi. Bu to‘g‘rida retseptda qayd
qilinishi kerak. Boshqa hollarda kukunlar oddiy toza oq qog‘ozga
o‘rab beriladi.