Ruslan allayorov, muhiddin xidirov, qalmaxan abduxalikov

toponimika
fani o‘rganadi. 
Toponimika yunoncha 
„topos“ – „joy“, „onoma“ – „nom“ 
degan ma’no-
ni anglatadi. Yer sharidagi barcha geografik nomlar o‘sha joyning tabiiy 
sharoiti, tarixi, etnografik xususiyatlaridan dalolat berib turadi. Joy nom-
lari geografiya fanining ajralmas qismi hisoblanadi. Geografiya fanining 
asosiy quroli – geografik xaritaga nazar tashlasak, juda ko‘plab, turli-
tuman toponimlar (joy nomlari)ga ko‘zimiz tushadi. Geografik obyekt-
larning nomlari ma’lum bir hudud va muayyan davrda, aniq bir tilda, biror 
tarixiy voqea, hodisa bilan bog‘liq bo‘ladi.

---

6 
Toponimlar yirik yoki mayda obyektlarning nomlari ekanligiga qarab 
makrotoponimlar va mikrotoponimlarga ajratiladi: makrotoponimlar – 
keng hududlar, katta obyektlar (materiklar, okeanlar, tog‘lar, cho‘llar, 
daryolar, shaharlar, qishloqlar va shu kabilar)ning atoqli otlari; mikro-
toponimlar – kichik obyektlar (jarliklar, tepaliklar, quduqlar, ko‘chalar, 
qo‘rg‘onlar va shu kabilar)ning atoqli otlari. Toponimika fanining quyida-
gi bo‘limlari ajratiladi: gidronimika – suv havzalari: daryo, kanal, soy, 
ariq, buloq, ko‘l kabilarning nomlarini o‘rganuvchi soha; oykonimika – 
aholi yashash maskanlari va ularning qismlari: qishloq, mahalla, guzar, 
ko‘cha, ovul, qo‘rg‘on nomlarini o‘rganuvchi soha; oronimika – yer yuza-
sining relyef shakllari: tog‘, cho‘qqi, qoya, qir, tepa, qiya nomlarini 
o‘rganadigan soha; urbanonimika – shahar ichidagi har qanday obyektlar 
nomlarini o‘rganuvchi soha va h.k. 
Kishilik jamiyatining rivojlanishi va kundalik ehtiyojlarining ortib 
borishi yangi hududlarni va tabiatning tarkibiy qismlarini o‘zlashtirishga 
olib kelib, bu o‘z navbatida joy nomlarinig ko‘payishiga sabab bo‘lgan. 
Joy nomlari muayyan hududda ajralgan holda emas, balki o‘sha hudud 
bilan, u yerdagi tabiiy hamda ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlar bilan bog‘liq 
holda o‘rganiladi. Ularda mintaqalar tabiatining xususiyatlari, jamiyat 
hayotida asrlar davomida ro‘y bergan tarixiy, ijtimoiy va siyosiy voqea-
hodisalar, aholining kasb-hunarlari nomlari, unda qanday millat, elat, urug‘ 
vakillari yashagani yoki yashayotgani o‘z aksini topadi. 
Jamiyatning rivojlanishi davomida turli qabila boshliqlari, buyuk 
davlat arboblari, sarkardalar, jamiyatning taniqli shaxslari, geograf-
sayyohlar, ularning oila a’zolarining ismlari turli geografik obyektlarga 
qo‘yilgan. Shaxslarning ismi 
antroponimlar
(antropo (yunoncha, antropos 

---

7 
– odam
)
 
– odamga aloqador ekanlikni bildiruvchi yasama so‘z tarkibiy 
qismi) deb atalib, kishilarni ismi, familiyasi, laqabi, taxallusidan nom ol-
gan geografik obyekt nomlari