Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

Kuchlanishni o‘lchash uchun
zanjirning istalgan (kuchlanishi
o‘lchanuvchi) qismiga voltmetr parallel qilib ulanadi. Voltmetr deganda
shkalasi Voltlarda darajalangan qo‘shimcha ichki qarshiligi nisbatan katta
millivoltmetr tushuniladi. 
O‘zgarmas tok zanjirlarida kuchlanishni o‘lchash uchun, odatda,
yuqori aniqlikdagi magnitoelektrik mexanizmli voltmetrler ishlatiladi. SHu
bilan birga, o‘zgarmas tok zanjirlaridagi kuchlanishni o‘lchash uchun
elektromagnit, elektrdinamik, aylantirgich va issiqlik sistemasidagi
voltmetrlardan ham foydalansa bo‘ladi, ammo bunda o‘lchash aniqligi
nisbatan pastroq bo‘ladi. 
O‘zgaruvchan 
tok 
zanjiridagi 
kuchlanishni 
o‘lchash 
uchun
magnitotelektrik sistemadan boshka barcha sistemadagi voltmetrlardan,
foydalansa bo‘ladi. Bunda albatta, Voltmetr chastotasiga katta ahamiyat
berish kerak, aqsholda chastota bo‘yicha qo‘shimcha o‘lchash xatoligi
vujudga keli
щ
i mumkin. 
Yuqori chastotali (100 mGs) o‘zgaruvchan tok kuchlanishi issiqlik,
aylantirgichli sistemalardagi Voltmetrlar va elektron voltmetrlar yordamida
o‘lchanadi. 
Kichik o‘zgaruvchan kuchlanishlar (milli va mikrovoltlar,) to‘g‘rilagichli 
va elektron millivoltmetrlar yordamida o‘lchanadi. Voltmetr zanjiriga ulanishi 
bilan zanjirning qarshiligini o‘zgartirib, o‘lchash usulidagi xatolikni hosil
qiladn. O‘lchash usulidagi xatolikning nolga teng yoki juda kichik
(asbobning xatoligidan 5—10 marta kichik) bo‘lishi uchun voltmetr
qarshiligi cheksiz yoki juda katta (bir necha o‘n, yuz kiloOm) bo‘lishi
kerak. 
Voltmetrlarni o‘lchash chegarasini oshirish uchun o‘zgarmas tok
zanjirida qo‘shimcha qarshilik, o‘zgaruvchan tok zanjirida esa kuchlanish

---

90 
o‘lchash transformatori ishlatiladi. Ulchash chegarasi 600 V bo‘lgan
o‘zgaruvchan tok voltmegrlarida ham qo‘shimcha ichki qarshilikdan
foydalaniladi. 
Kuchlanishni o'lchashning uchta usuli mavjud
.