Konstruksion materiallar va detallarning turli guruhlarini kontaktli uchma-uch payvandlashning

Relslarni payvandlash.
Normal temir yo‘llarining kesimi 5000-
8000 mm
2
bo‘ladi va tarkibida 0 , 9 %
 
gacha S bo‘lgan po‘latdan 
prokatlanadi. Relslar ko‘chmas yoki ko‘chma mashinalarda payvandlanadi. 

---

Payvandlash vaqtida relslar 150-200 mm uzunlikda yassi elektrodlar bilan 
qisib qo‘yiladi va tok ikki tomondan beriladi. Relslarni payvandlashning 
murakkabligi ularning shakli bilan bog‘lik, bo‘lib, bu relslarning uchlaribir 
tekis qizishini va metali deformatsiyalanishini qiyinlashtiradi. Payvandlash 
sifati cho‘ktirish oldidan eritishni jadallashtirish orqali oshiriladi. Buning 
uchun odatda V
ya.erish.
= 0,9-1,2 mm/sek gacha oshiriladi. Payvand 
birikmalarning xossalarini yaxshilash maqsadida, payvandlab bo‘lingandan 
keyin normallash yoki bo‘shatish amalga oshiriladi. 
6. 
Zanjir bo‘g‘inlarini payvandlash. 
Uchida chiqig‘i
bo‘lgan 20 mm 
gacha diametrli zanjir bo‘g‘inlari qarshilik bilan payvandlanadi; chiqig‘i
bo‘lmaganlari esa maxsus avtomatlarda, qizdirgan holda eritib 
payvandlanadi, bu avtomatlar tanavorlarni kesib olnadi, bukadi va 
payvandlaydi. Katta kalibrli zanjirlar avtomat mashinalarda uzluksiz eritib 
payvandlanadi. Zanjirning bo‘g‘ini ikkita yarimbo‘g‘indan payvandlansa 
(bir io‘la ikkita uchma-uch birikish joyi payvandlanadi) sifati yaxshi va bip 
jinsli bo‘ladi. Bu holda tok shuntlarlanmaydi va cho‘kitishda deformatsiya 
yuz
 
bermaydi. 
7. 
Asboblar tanavorini (zagotovkasini) payvandlash.
Sifatli 
acbobsozlik po‘latini tejash maksadida undan asbobning ish qismi 
tayyorlanadi, quyruq kismi esa arzon uglerodli po‘latdan ishlanadi.
Payvandlash eritib yoki qizdirgan holda eritib amalga oshiriladi. Payvandlash 
texnologiyasi asosan ana shu po‘latlarning xossalari bilan belgilanadi. 
Asbobsozlik po‘latning issiqlik va elektr o‘tkazuvchanligi pastligi 
payvandlash paytida uglerodli po‘latdan yasalgan tanavorning o‘rnatish 
uzunligini oshirish (30-50 
%
) orqali qoplanadi; po‘latning jadal toblanish 
qobiliyati tufayli darz ketishga moyilligi payvandlab bo‘lingandan so‘ng
 
sekin 
sovitish va keyin yumshatish yo‘li bilan kamaytiriladi; po‘latning uta qizib 
mo‘rt tuzilmali qismlar paydo bo‘lishga sezgirligi o‘ta qizigan metallni 
cho‘ktirish bosimini oshirib yo‘qotish orqali bartaraf etiladi. 
Payvandlash rejimi va keyin termik ishlov berish parametrlari 
foydalaniladigan 
asbobsozlik 
po‘latining 
xossalariga 
qarab 
oydinlashtiriladi.
Tekshirish uchun savollar 
1.
Kam uglerodli po‘latni uchma-uch payvandlashning o‘ziga xos 
xususiyatlarini aytib bering. 
2.
Ko‘p legirlangan po‘latni uchma-uch payvandlashning o‘ziga xos 
xususiyatlari qanday? 
3. Titan qotishmalarini uchma-uch payvandlash qanday o‘ziga xos 
xususiyatlarga ega? 
4.
Sterjenlar va simni uchma-uch payvandlashning o‘ziga xos 
xususiyatlarini so‘zlab bering. 
5.
Asbob 
tanavorini 
uchma-uch 
payvandlashning 
o‘ziga xos
xususiyatlari nimalardan iborat?