Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

22.5. O‘zbekistonda milliy valyutani mustahkamlash siyosati
Respublikada milliy valyutani mustahkamlash ishida 
so‘mning xarid 
quvvatini oshirib borish va uning barqarorligini ta’minlash
asosiy vazifa 
hisoblanadi. Bunga bozorni raqobatbardosh mahsulotlar bilan to‘ldirish va zarur 
ehtiyojlar hosil qilish orqali erishiladi. Bozorni iste’mol mollari bilan to‘ldirishda 
milliy ishlab chiqarishni imkoni boricha kengaytirib, mahsulot sifatini yaxshilab 
borish hal qiluvchi ahamiyatga ega. Chunki shu orqali iste’mol mollari sotishning 
umumiy hajmida milliy mahsulotlar hissasi oshirib boriladi. Bu yerda shuni 
ta’kidlash lozimki, milliy ishlab chiqarishni kengaytirish orqali so‘mning 
1
O‘zbеkiston Rеspublikasi Prеzidеntining 2017 yil 24 yanvardagi ““O‘zagroeksportbank” aktsiyadorlik tijorat 
bankini tashkil qilish to‘g‘risida”gi PQ-2740-sonli Qarori 

---

640 
barqarorligini ta’minlash chetdan mahsulot keltirishni inkor qilmaydi. Aholini 
sifatli chet el mollari bilan ta’minlash maqsadida import ham rag‘batlantirib 
boriladi. So‘mning barqaror amal qilishi, uning har qanday valyutaga erkin 
almashtirilishi yetarli 
valyuta zaxirasi
bo‘lishiga bog‘liq. Unga erishishda 
korxonalar va barcha subyektlarning, jahon bozoriga raqobatbardosh mahsulot 
ishlab chiqarishi uchun zarur bo‘lgan rag‘batlantiruvchi omillarni vujudga keltirish 
alohida ahamiyatga ega.
Majburiy rezerv talablari 
instrumentidan tijorat banklarining kredit 
resurslari miqdoriga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir ko‘rsatish orqali iqtisodiyotdagi pul 
taklifini tartibga solishning muhim vositasi sifatida foydalanildi. 
2018 yilning o‘tgan davrida pul-kredit siyosati bozor instrumentlarini,
ya’ni foiz instrumentlarini ishlatish orqali moliyaviy resurslar qiymatiga ta’sir
ko‘rsatish tamoyili asosida ishlaydigan instrumentlarni joriy qilish uchun
sharoit yaratish maqsadida tijorat banklarining majburiy rezerv talablariga 
o‘zgartirishlar kiritildi. 
Bunda ilg‘or xalqaro tajribadan kelib chiqib, banklarning uzoq muddatli
resurs bazasini kengaytirish, milliy valyutadagi depozitlar jozibadorligini
oshirish va iqtisodiyotdagi dollarizatsiya darajasini pasaytirish tamoyillariga 
asoslanildi.
Majburiy rezervlar normativlariga o‘zgartirish kiritish hamda deponentlash 
tartibini takomillashtirish 2 bosqichda amalga oshirildi.
1
2018 yil 1 iyundan boshlab tijorat banklarining Markaziy bankda rezerv 
shakllantiriladigan majburiyatlari normativlariga quyidagi o‘zgartirishlar kiritildi: 
- tijorat banklari tomonidan majburiy rezervni shakllantirish jalb qilingan
majburiyat va depozitlar valyutasidan kelib chiqib mos ravishda milliy hamda
xorijiy valyutada amalga oshirilishi belgilandi; 
- majburiy rezervga tortiladigan bazaga jismoniy shaxslar depozitlari 
kiritildi; 
1
Monеtar siyosatning 2019 yil va 2020–2021 yillar davriga mo‘ljallangan asosiy yo‘nalishlari. O‘zbеkiston 
Rеspublikasi Markaziy banki, 2018 yil. 

---

641 
- majburiy rezervlar miqdoriga nisbatan 0,1 o‘rtachalash koeffitsienti 
o‘rnatildi. 
Shuningdek, Markaziy bankning qayta moliyalash stavkasi instrumentidan 
ham pul bozoridagi foiz stavkalarini boshqarishda hamda iqtisodiy o‘sish 
jarayonlarini rag‘batlantirish maqsadida foydalanildi. 
Inflyatsiya 
darajasi, 
pul 
massasining 
va 
boshqa 
makroiqtisodiy 
ko‘rsatkichlarning maqsadli parametrlaridan kelib chiqib, qayta moliyalash 
stavkasi 2017 yilning 28 iyunidan yillik 9 foizdan 14 foizga oshirildi,
 
2018 yil 25 
sentyabridan esa 16 foiz miqdorida belgilandi. Bugungi kunga kelib esa Markaziy 
bankning qayta moliyalash stavkasini yillik 16% darajasida o‘zgarishsiz qolmoqda. 
Qayta moliyalash stavkasini shu holatda ushlab turilishi pul bozorida 
moliyaviy resurslarga bo‘lgan talab va taklifning muvozanatini saqlashga, real 
sektor korxonalarining investitsion imkoniyatini oshirishga, iqtisodiyotni 
kreditlash hajmini yanada kengaytirish va ayni paytda tijorat banklari resurs 
bazasining barqarorligini ta’minlashga xizmat qildi. 
2019 yilda