Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

Birinchi zonaga ko‘pincha baland tog‘ rayonlaridan tortib, to tog‘
oldi rayonlarini o‘z ichiga olgan hududlar kiradi. Sel hodisasini vujud-
ga  keltiruvchi  suv  o‘zining  dastlabki  qatralarini  huddi  shu  zonadan
yig‘adi. Suv bilan birga harakatga keluvchi, sel massasining asosiy qismini
tashkil qiluvchi tog‘ jinslari ham huddi shu zonadan boshlab harakatga
keladi. Sel oqimiga kiruvchi tog‘ jinslari hali uncha maydalanmagan,
qirrali,  katta-katta  bo‘laklardan,  xarsang  toshlardan  tashkil  topgan
bo‘ladi. Mayda va loyqa zarrachalari uncha ko‘p bo‘lmaydi.
Ikkinchi zona — tranzit zona deb atalib, bu zonaga yagona sel oqimi
vujudga kelgan asosiy daryo o‘zani atrofidagi hududlar kiradi. Yagona
sel  oqimi  birinchi  zonadan  boshlanadigan  kichik-kichik  irmoq  sel
oqimlarining bir-birlariga qo‘shilishida paydo bo‘ladi. Shuning uchun
sel oqimi bu zonada katta kuchga ega bo‘lib, birinchi zonadan oqizilib
kelinayotgan tog‘ jinsi bo‘laklarini asosan qoldirmasdan olib o‘tib ketadi.
Katta-katta tosh bo‘laklari xuddi shu  zonada bir-birlari bilan urilishi
natijasida maydalanadi, qirralari silliqlanadi. Sel massasi loyqa, qum-
tosh, qum jinslar bilan boyiydi, uning hajmi, og‘irligi ortadi. Shuning
uchun fanda birinchi zonadagi sel massasini suv va toshlardan tashkil
topgan  sel  oqimi  deyilsa,  ikkinchi  zonadagi  sel  massasini  suv
+tosh+
loyqalardan tashkil topgan sel oqimi deb ataladi.