O ʻ zbekiston respublikasi oliy va o ʻ rta maxsus ta ʼ lim vazirligi

Birja infratuzilmasi 
– birja savdolarining professional ishtirokchi-
lari boʻlib, birja faoliyatini amalga oshirishini taʼminlovchi tashkilot-
lardir. Ularga quyidagilarni kiritish lozim: 
-
qimmatli qogʻozlar markaziy depozitariysi; 
-
qimmatli qogʻozlarni roʻyxatga oluvchi tashkilot; 
-
kliring (hisob palatalari); 
-
netting; 
-
axborot agentliklari. 
Qimmatli qogʻozlar markaziy depozitariysi
– depo hisobvaraqlari 
boʻyicha emissiyaviy qimmatli qogʻozlarni saqlashning, bunday 
qimmatli qogʻozlarga boʻlgan huquqlarni hisobga olishning va emis-
siyaviy qimmatli qogʻozlar harakatining yagona tizimini taʼminlovchi 
davlat depozitariysidir. 
Qimmatli qogʻozlar markaziy depozitariysi davlat unitar korxonasi 
shaklida tashkil etiladi hamda faoliyatini xizmatlar koʻrsatishdan 
olingan daromadlar va boshqa tushumlar hisobidan amalga oshiradi. 
Qimmatli qogʻozlar markaziy depozitariysi xizmatlari uchun 
tariflarning miqdorlari Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan 
kelishilgan holda qimmatli qogʻozlar bozorini tartibga solish boʻyicha 
vakolatli davlat organi tomonidan tasdiqlanadi. Shu borada qimmatli 

---

209 
qogʻozlar markaziy depozitariy vazifalari toʻgʻrisida ham aytib oʻtish 
lozim.
Ularga quyidagilarni kiritish mumkin: 
-qimmatli qogʻozlarni hisobga qoʻyish; 
-hujjatli qimmatli qogʻozlarni saqlash; 
-qimmatli qogʻozlar chiqarilganligini tasdiqlovchi hujjatlarni 
saqlash; 
-qimmatli qogʻozlar egalarining reyestrlarini yuritish; 
-davlatning qimmatli qogʻozlarga boʻlgan huquqlarini, shuningdek 
qimmatli qogʻozlarni boshqarish boʻyicha davlat vakolat bergan 
shaxslarning qimmatli qogʻozlarga boʻlgan huquqlarini hisobga olish; 
-investitsiya vositachilarining depo hisobvaraqlarini yuritish; 
-qimmatli qogʻozlardagi hisob-kitoblarni belgilangan tartibda 
amalga oshirish; 
-Oʻzbekiston Respublikasining norezidentlari tomonidan chiqa-
rilgan, Oʻzbekiston Respublikasi hududida muomalaga kiritilgan 
qimmatli qogʻozlarni hisobga olish; 
-Oʻzbekiston Respublikasining rezidentlari tomonidan chiqarilgan, 
Oʻzbekiston Respublikasi hududidan tashqarida muomalaga kiritilgan 
qimmatli qogʻozlarni hisobga olish; 
-agar qonun hujjatlarida boshqacha qoida belgilanmagan boʻlsa, 
investitsiya fondlari tomonidan chiqarilgan va ularga tegishli qimmatli 
qogʻozlarga boʻlgan huquqlarni hisobga olish; 
-Deponentlarning yagona bazasini yuritish; 
-Oʻzbekiston Respublikasining rezidentlari tomonidan chiqarilgan 
emissiyaviy qimmatli qogʻozlarga xalqaro kodlarni berish; 
-depo hisobvaraqlari boʻyicha emissiyaviy qimmatli qogʻozlar 
harakati toʻgʻrisidagi axborotni toʻplash va tizimlashtirish. 
Qimmatli qogʻozlar markaziy depozitariy huquqlariga: qimmatli 
qogʻozlar markaziy depozitariysi qimmatli qogʻozlar egalarining 
reyestrlarini yuritishga doir vazifalarini bajarayotganda investitsiya 
vositachilaridan mazkur reyestrlarni shakllantirish uchun zarur maʼlu-
motlarni soʻrash va olish hamda boshqa huquqlarni ham kiritish 
mumkin. 
Qimmatli qogʻozlar markaziy depozitariysi majburiyatlariga 
quyidagilar kiradi: 

---

210 
-
manfaatdor shaxslarning qimmatli qogʻozlarni Qimmatli 
qogʻozlar markaziy depozitariysida saqlash va hisobga olish qoidalari 
bilan tanishib chiqish imkoniyatini taʼminlashi; 
-
saqlash uchun qabul qilib olingan hujjatli qimmatli qogʻozlar-
ning but saqlanishini taʼminlashi; 
-
oʻzining har bir deponentiga tegishli qimmatli qogʻozlar soni-
ning va nominal qiymatining hisobini yuritishi; 
-
qimmatli qogʻozlarga majburiyatlar yuklatilganligi, shuning-
dek ularning tugatilganligi faktlari hisobini yuritishi; 
-
oʻz deponentlarining depo hisobvaraqlari boʻyicha operatsiya-
larni amalga oshirishga asos boʻlgan birlamchi hujjatlarni idoraviy 
arxivda saqlashi; 
-
oʻz deponentlarining depo hisobvaraqlari boʻyicha operatsiya-
larni deponentlarning yoki ular vakil qilgan shaxslarning yozma 
topshiriqlari asosida amalga oshirishi; 
-
oʻz deponentining qimmatli qogʻozlarga boʻlgan mulk huquqi 
va boshqa ashyoviy huquqlarini uning depo hisobvaragʻidan tegishli 
koʻchirma bergan holda tasdiqlashi; 
-
depo hisobvaraqlari boʻyicha qimmatli qogʻozlarning mavjud-
ligi va harakati, holati toʻgʻrisidagi axborotning maxfiyligini taʼmin-
lashi;
 
-
oʻz deponentining depo hisobvaragʻi boʻyicha operatsiyalarni 
qimmatli qogʻozlar bozorini tartibga solish boʻyicha vakolatli davlat 
organining, monopoliyaga qarshi davlat organining, shuningdek 
sudning, surishtiruv va tergov organlarining qarorlari asosida qonun 
hujjatlarida belgilangan tartibda toʻxtatib turishi va boshqalar.