11-Mavzu. Iqtisodiy o‘sish modellari (2 soat) Reja: 1-ma’ruza

R.Xarrod o‘z modeliga uch tenglamani kiritadi: 
1) kafolatlangan o‘sish surti tenglamasi; 
2) haqiqiy o‘sish sur’ati tenglamasi; 
3) tabiiy o‘sish sur’ati tenglamasi. 
R.Xarrod modelida haqiqiy o‘sish sur’ati ishchi kuchining o‘sish sur’ati va kapital 
unumdorligining o‘sish sur’ati bilan belgilanadi.
G c = s 
bu erda: G - YAIMning haqiqiy qo‘shimcha o‘sish sur’ati; Δ Y/ Y; 
c - ishlab chiqarishning kapital talabchanligi koeffitsenti, I / Δ Y ; 
s – Milliy daromaddagi jamg‘arish hajmi yoki jamg‘arishga
 
o‘rtacha moyillik, S / Y; 
Tadbirkorlar dinamik muvozanat ta’minlangan o‘sish sur’ati bo‘lgan kafolatlangan 
(prognoz qilingan) o‘sish sur’atiga asoslanib o‘z investitsiya rejalarini tuzadilar. Kafolatlangan 
o‘sish sur’ati jamg‘arishga o‘rtacha moyillik darajasini akseleratorga nisbati sifatida aniqlanadi: 
Gw = s / cr 
bu erda: Gw – kafolatlangan o‘sish sur’ati 
cr – talab etiladigan kapitaltalabchanlik koeffitsenti (o‘tgan yillardagi shakllangan darajasi); 
Bu ko‘rsatkichlar doimiy bo‘lganligi sababli kafolatlangan o‘sish sur’atlari ham doimiy 
bo‘ladi. 
Agar haqiqiy o‘sish sur’ati kafolatlangan o‘sish sur’atiga mos kelsa iqtisodiyotda barqaror 
uzluksiz o‘sish ta’minlanadi. Amaliyotda bunga doimo erishib bo‘lmasligi tufayli qisqa muddatli 
davriy tebranishlar ro‘y beradi. 
R.Xarrod modelida resurslardan to‘liq foydalangan sharoitda ta’minlanishi mumkin 
bo‘lgan maksimal o‘sish sur’ati tabiiy o‘sish sur’ati deb nomlandi. 
Gn cr = yoki ≠ s
Iqtisodiyotning barqaror dinamik muvozanati to‘liq bandlilik sharoitida kafolatlangan va 
tabiiy o‘sish sur’atlari o‘zaro teng bo‘lganda ta’minlanadi.Ammo bunday tenglikka davlatning faol 
aralashuvi orqaligina erishiladi. 
10.3. R.Solouning neoklassik modeli asoslari 
Yirik firmalarning mustaqil iqtisodiy siyosat yuritishga va iqtisodiy o‘sishga erishishga 
intilishlari neoklassik yo‘nalish vakillarini iqtisodiy o‘sishning neokeynscha modellariga muqobil
bo‘lgan o‘sish modellarini yaratishga faol kirishishga undadi. 

---

Bu yo‘nalish vakillari (amerikalik iqtisodchi R.Solou va ingliz iqtisodchisi J.Mid hamda 
boshqalar), bozor raqobati sharoitida yirik firmalarga o‘z resurslaridan potensial o‘sishga erishish 
maqsadi to‘laroq foydalanish imkonini berish uchun, iqtisodiyotga davlat aralashuvini qat’iy 
cheklash lozim degan fikrni olg‘a surishdi. 
Ular yaratgan modellarning metodologik asoslari bo‘lib, shuningdek, mehnat, kapital va erni
ijtimoiy mahsulotni yaratishning mustaqil omillari deb qarovchi ishlab chiqaish omillarining 
klassik nazariyasi xizmat qildi. 
Neoklassik modellarning navbatdagi metodologik asosi bo‘lib chekli (chegaralangan)