11-Mavzu. Iqtisodiy o‘sish modellari (2 soat) Reja: 1-ma’ruza

10.2. Iqtisodiy o‘sishning keynscha modellarining umumiy tavsifi.
E.Domar va R.Xarrod modeli 
Iqtisodiy o‘sish moldellari yalpi ishlab chiqarishning uzoq muddatli ko‘payishi taklif 
omillariga tayangan holda tahlil etish imkonini beradi.
Iqtisodiy o‘sishning keynscha va neokllasik modellari mavjud. Keynscha modellarning 
mohiyati quyidagicha: 
1)
ularning barchasi Keynsning yalpi talb to‘o‘risididagi bosh g‘oyasiga tayanadi. YA’ni 
ularni tuzishda mualliflar iqtisodiyotni uzoq muddatli mutanosib rivojlanishining hal 
qiluvchi sharti yalpi talabni oshirish deb qarashgan; 
2)
iqtisodiy o‘sishning asosiy omili investitsiyalar hisoblanadi, boshqa ishlab chiqarish 
omillari e’tiborga olinmaydi; 
Keynscha iqtisodiy o‘sish modelidan soddarog‘i o‘tgan asrning 40-yillarda E. Domar 
tomonidan taklif etilgan model hisoblanadi. 
Domar modelida mehnat bozorida ortiqcha taklif mavjud, bu baholarn barqaror xolatida 
ushlab turadi, nvestitsion lag «0» ga teng, kapital quyilmalarni ng chegaraviy unumdorligi doimiy
deb olinadi.
E.Domar investitsiyalarni ham talab, ham taklif omili deb qaraydi. YA’ni investitsiyalar 
nafaqat multiplikativ ta’sir ko‘rsatib yalpi talabni oshiradi, balki ishlab chiqarish quvvatlarini 
yuzaga keltirib, ishlab chiqarishni rivojlantiradi, tovarldar taklifini oshiradi. SHunday ekan, yalpi 
talabning o‘sishi yalpi taklifning o‘sishiga teng bo‘lishi uchun investitsiyalar qanday o‘sishi kerak 
degan savol paydo bo‘ladi. Bu savolga javob topish uchun Domar uch tenglamani o‘z ichiga olgan 
tenglamalar sistemasini tuzdi: 
1)
taklif tenglamasi; 
2)
talab tenglamasi; 
3)
talab va taklif tengligini ifodalovchi tenglama. 
1. Taklif tenglamasi
da investitsiyalar ishlab chiqarish omillarining qanchaga qo‘shimcha 
o‘sishini ko‘rsatadi. Agar berilgan sharoitda investitsiyalar I o‘ssa, yalpi ishlab chiqarish

K α
miqdorga o‘sadi: 

