Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я р. М. Махмудов, Б. Н. Сирлиев

3-§ Педагогик жараёнда низоларнинг олдини олиш ва уни бартараф 
қилишнинг йўл-йўриқлари 
 
Ҳозирги кунда низоларни самарали бартараф этиш педагогик жамоадаги 
психологик 
муҳитни 
эмоционал 
яхшилаш, 
ҳамкорликда 
ишлаш 
самарадорлигини таъминлашга қаратилган. 

---

74 
Жамоа билан ишлаш шароитида самарали натижаларга эришиш
ўқитувчи ва таълим олувчи фаолиятини тўғри бошқариш асосида жамоада 
маънавий-аҳлоқий муҳит яратишни тақозо этмоқда. 
Низоларнинг бузғунчилик оқибатини муваффақиятли ҳал этиш уларни 
атрофлича ўрганишни талаб этади. Бунга эса жамоанинг юқори даражада 
ривожланганлиги ва илиқ ижтимоий психологик муҳитга эга бўлиши орқали 
эришилади. 
Низо ҳақидаги дстлабки концепциялар XIX-XX асрларда вужудга 
келиб, асосий низо ва унинг ечимларини топиш йўллари бўйича қўйилган 
қадамлар ўтган асрнинг охирларида салмоқли ўрин эгаллади. 
Пихология ва ижтимоий психология соҳасида рус олимлари 
В.О.Агеев (1990), А.А.Бодалев (1983), В.И.Журавлев (1983), Н.Н.Обозов 
(1979), И.А.Кох (1997), Я.А.Анцупов, А.И.Шипилов (2000), Ф.М.Бородкин 
(1989), А.К.Зайцев (1992, 1993), А.Г.Здравомислов (1995) ва шу кабиларнинг 
тадқиқотларида низонинг назарий асослари ѐритилган.
Низо (лот. ―тўқнашиш‖) – мақсад, қизиқиш, нуқтаи назарлар, 
фикрлар, қарашлар бўйича кишиларнинг бир-бирига таъсири қарама-қарши 
йўналишлар бўйича тўқнашувларидан иборат.
Ҳар қандай низонинг асосида қайсидир маънода мақсад ва 
манфаатлар ўртасидаги зиддият ва қарама-қаршиликлар ѐтади. 
Жамоадаги низонинг табиатини ѐритишдан олдин унинг икки ўзига 
хос жиҳатини инобатга олишга тўғри келади. Унинг биринчиси – низо ва 
иккинчиси – низоли вазиятдир. Кўпгина адабиѐтлар таҳлили асосида низо 
билан низоли вазиятни ажратиб турувчи қуйидаги формулани эътиборга 
олиш муҳим деб ҳисоблаймиз: