Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

 
quyidagi 
“Oilaviy terapiya”
485
masalalariga ham alohida e’tibor qaratish talab etiladi: 
1.Oilaviy terapevt munosabatlar og‘ir bo‘lgan oilalar bilan ish olib boradi. 
Shu boisdan ham ular quyidagi jihatlarga e’tibor qaratish lozim:
a) oila a’zolaridan biri u yoki bu simptomlarda namoyon bo‘ladigan betob 
bo‘lsa, oilaning barcha a’zolari bu kasallikni o‘zlaricha boshdan kechiradilar.
b) ko‘pchilik terapevtlar oilaning axloqida simptomlar namoyon bo‘luvchi 
a’zosini “identifikatsiyalangan patsiyent” yoki “IP” deb atashni afzal ko‘radilar va 
oilaviy o‘zaro harakat bilan bog‘liq bo‘lmagan “bemor”, “delinkvent” yoki “zaif” 
kabi atamalarni qo‘llashdan qochadilar. 
D) bu kabi atamalardan foydalanish o‘ta asossiz. Terapevt ushbu oiladagi 
o‘zaro munosabatlarning yo‘lga qo‘yilgan jarayonini qo‘llab-quvvatlagancha, 
“identifikatsiyalangan patsiyent o‘z axloqi bilan ba’zi vazifalarni amalga 
oshirishi”-ni tushunmog‘i darkor.
485
 Сатир В. Оила психотерапияси. Санкт-Петербург, 2000 й. http://www.koob.ru 

---

424 
2. Ko‘p sonli tadqiqotlar ko‘rsatdiki, oila mustaqil bir butunlik sifatida 
mavjuddir. Bu fenomenni ta’riflash uchun Jackson (1954) tadqiqotlarida “oilaviy 
gomeostaz” atamasi kiritildi
486
. 
a) ushbu konsepsiyaga muvofiq oilaning barcha harakatlanishi oilaviy 
gomeostazni saqlashga yo‘naltirilgan;
b) oilaning har bir a’zosi ochiq yoki yashirin tarzda oilaviy muvozanatga 
erishish va uni qo‘llab-quvvatlashga ko‘maklashadi;
d) oilaviy an’analar, o‘zaro harakatning qoida va namunalari – mana har 
qanday oilaning gomeostatik mavjud bo‘lishini nimalar ta’minlaydi;
e) qachonki oilayi gomeostaz buzilsa, oila a’zolari o‘zlarining barcha 
kuchlarini uni tiklashga sarflaydilar. 
3. Er-xotinlik munosabatlari oilaviy gomeostaz xarakteriga ta’sir ko‘rsatadi:
a) er-xotinlik munosabati o‘zida oiladagi boshqa munosabatlarning shaklla-
nishi uchun o‘zakni ifodalaydi. Aynan er-xotinlar oilaning “arxitektorlari” 
hisoblanadilar;
b) er-xotinlik munosabatlarining buzilishi bolada ota-onalik munosabatlari-
ning funksiyasini buzilishini tug‘diradi.
4. Identifikatsiyalangan patsiyent – boshqalarga qaraganda ota-onasining er-
xotinlik munosabatidagi qiyinchilikni boshqalardan ko‘ra ko‘proq his qilgan, 
shuningdek, “bola – ota-ona” munosabatidagi buzilishga ko‘proq moyil bo‘lgan 
oila a’zosi: 
a) uning simptomlari ota-ona bilan munosabatning buzilganligi to‘g‘risidagi 
SOS signalini o‘zida aks ettiradi, ular oilaviy muvozanatsizlikning bevosita 
natijasidir; 
b) uning simptomlari – bu uning o‘z ota-onasining azoblarini kamaytirish va 
yumshatishga urinishidir.
5. Ko‘pgina terapevtik usullar “oilaviy terapiya” nomini olgan, biroq o‘zida 
oilani mustaqil bir butunlik sifatida emas, balki oilaning asosan bitta a’zosiga 
yo‘naltirilgan bu yondashuvning o‘ziga xosligini tasavvur qilish zarur. Ularning 
qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:
a) oilaning har bir a’zosida shaxsiy terapevtning mavjudligi; 
b) Oila a’zolarining ularni har biri bilan alohida uchrasha oladigan bitta 
terapevtga murojaat qilishi;
d) patsiyentda aynan uning “foydasi uchun” oilaning boshqa a’zolarini 
kuzatadigan o‘z terapevtiga ega bo‘lishi.
6. Hozirgi vaqtda klinik tadqiqotlarning yana bir yo‘nalishi rivojlanmoqda. 
Uning asosiy g‘oyasi shundan iboratki, oilaviy terapiya oilaga butunlikda 
yo‘naltirilishi darkor. Bunday yondashuvning asosi bo‘lib oilaning tan olingan 
“shizofrenik”i va uning butun oilasini harakat qilishi uchun kuzatuv natijasi 
hisoblanuvchi qator dalillar xizmat qiladi. Belgilandiki: 
a) oilaning barcha a’zolari xayrixoh bo‘ladilar, “bemor”ning individual 
davolanishida garchi ko‘p hollarda aynan oila uning “kasalligi” manbasi 
hisoblansa-da, ishtirok etishga intiladilar;