Innovatsiyalar vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali

3. Tahlil va natijalar. 
Korrelatsion tahlil. 
Dastlab biz omillar o‘rtasida korrelatsiya matritsasini Gretl dasturi yordamida 
shakllantirdik (2-jadval). 
2-jadval 
Omillar orasidagi korrelyatsiya koeffitsientlari matritsasi 
X
1 
X
2 
Y 
1,0000 
-0,7957 
0,9979 
X
1 
1,0000 
-0,7716 
X
2 
1,0000 
Y 
Korrelatsion tahlil natijalari (2-jadval) shuni ko‘rsatadiki, iste’mol xarajatlari 
(Y) va daromadlar (X
1
) o‘rtasida kuchli chiziqli (to‘g‘ri) bog‘liqlik mavjud. 
Korrelatsiya koeffitsienti 0,99 bo‘lib, bu Cheddok shkalasiga ko‘ra korrelatsiya 
koeffitsienti 0,7 dan oshsa, kuchli korrelayatsion bog‘lanish hisoblanadi. Shuningdek, 
iste’mol xarajatlari (Y) va foizlar (X
2
) o‘rtasida kuchli chiziqli (teskari) bog‘liqlik 
mavjud. Korrelatsiya koeffitsienti -0,77. Tahlillar natijasiga ko‘ra X
1
va X
2
omillarining 
ga ta’siri statistik ahamiyatga ega ekanligi aniqlandi. Model bo‘yicha 
ko‘p omilli chiziqli regressiya natijalar quyida aks etgan (3-jadval). 
3-jadval 
Ko‘p omilli chiziqli regressiya modeli (Eng kichik kvadratlar usuli 
bo‘yicha) 
koeffitsient Standard 
xatolik 
t statistika P-qiymat
const 
−237,861 
59,2265 
−4,016 
0,0007 
*** 
X1 
0,840389 0,0163337 
51,45 
<0,0001 *** 
X2 
7,25174 
2,41318 
3,005 
0,0073 
*** 
R-kvadrat 
0,997116 
Algebraik ko‘rinishda 3-jadvalda keltirilgan model quyidagicha bo‘ladi: 

---

7
3-jadvaldan ko‘rishimiz mumkinki, har bir omil p qiymatning qiymatlariga 
ko‘ra 99% ishonchlilik darajasida statistik ahamiyatga ega. Model natijalarni 
quyidagicha izohlash mumkin: daromadlar (X
1
) darajasining 1 AQSH dollariga 
oshishi iste’mol xarajatlarining (Y) 0,84 AQSH dollariga oshishiga, foizlarning (X
2
) 1 
foizga ortishi iste’mol xarajatlarining (Y) 7,25 AQSH dollariga kamayishi bilan 
kuzatiladi. Yuqorida shakllantirilgan model R kvadrat qiymatiga ko‘ra erksiz 
o‘zgaruvchi: Y-iste’mol xarajatlari ko‘rsatkichi o‘zgarishining 99%ni tushuntirib 
beradi. 
1-rasm