288
170-rasm. Gipsfiz tireotrop hujayrasining elektron mikrofotografiyasi. x 10.000
1 - yadro; 2 - sekretor donachalar; Z-plastinkasimen kompleks; 4 - mitoxondriya.
zan esa noto’g’ri shaklda bo’lib, gipofizning markaziy sohasida ular gruppalar hosil qilib
joylashadi.
Hujayra yadrosi yumaloq shaklga ega bo’lib, tireotropotcitlar o’rtasida yotadi va ko’p miqdorda
geteroxromatin tutishi bilan ajralib turadi. Bu hujayralar doimo qon kapillyarlariga zich
joylashadi. Hujayra tcitoplazmasi anchagina elektron zich bo’lib, ko’p bo’sh vakuolalar tutadi.
Tireotropotcitlar sekretor donacha-larining kattaligi va tuzilishi jihatdan har xildir. Uning yirik
donachalari (diametri 180-200 nm) o’ta elektron zich bo’-lib, ingichka areola bilan o’ralgan.
Mayda sekretor donachala-rining diametri esa 120-150 nm dir. Bu donachalarning qobig’i-
membranasi yaxlit bo’lmay, uning moddasi o’rtacha elektron zich, har bir dona moddasi esa,
ayrim - mayda donachalardan iborat. Plazmatik membrana sohasida bunday mayda sekretor
donalar ko’plab uchraydi (170-rasm). Tireotropotcitlarda ^ujayra ichki organellalari kam
rivojlangan bo’ladi. Donador endoplazmatik to’r yaxshi ko’rinmaydi. Gol’ji plastinkali
kompleksi esa ayrim hujayralarda aniq ko’rinmaydi ham. Tajriba o’tkazib, hayvonlar
qalqonsimon bezi olib tashlansa, gipofiz tireotrop hujayrala-rida kuchli o’zgarishlar bo’lishi
aniqlangan. Xromofob yoki bosh hujayralari bo’yoqlarni yomon qabul qiladi. Ular gi-pofiz
oldingi bulagining 60% ini tashkil qiladi. Bu hujayra-lar kam differentciallashgan va turli
fiziologik holatdagi (sekret donalari yo’q) hujayralar majmuasidir. Bu hujayra-larning uzun
o’siqli turlari o’zaro bog’lanib to’r hosil qilishi mumkin. Ularni yulduzsimon yoki follikulo-
yulduzsimon hujay-ralar deb yuritiladi. Bu hujayra sekretor donalarni tutmaydi.
171-rasm. Gipsfiz xrsmgfsb (bsg’) hujayrasshshng elektron mikrsf:tografiyasi.
x'10.000.
1 - yadro; 2 - mitoxondriya; 3 - plagtinkasimon kou.pleks.
Bu hujayralar yumaloq, ovalsimon, ba’zida esa, o’simtali bo’-lib, o’ta elektron zich tuzilmadir
(171-rasm).
Gipofizning oraliq bo’lagi. Gipofizning oraliq qismi pasg tabaqali hayvonlarda yaxshi
rivojlangan. Ba’zi sut emizuvchn hayvonlarda oraliq bo’lak orqa bo’lakdan ingichka yoriq bilan
ajralib turadi. Odamda oraliq bo’lak orqa bo’lakdan (neyrogi-pofizdan) siyrak biriktiruvchi
to’qimali parda yordamida aj-ralib turadi.
Andrenogipofizning oraliq qismi ingichka epiteliy to’plami yoki tasmasi sifatida ko’zga
tashlanadi. Bu bo’lakning bez hujay-ralari oqsil yoki shilliq sekret ishlab chiqarish qobiliyatiga
ega. Bu moddalar hujayralar orasiga ajralish natijasida gi-pofizning oraliq qismida
follikulasimon tuzilmalar hosil bo’ladi (follikulsimon tuzilmalar qalqonsimon bezning fol-
likulini eslatadi, ammo ichida shilliq yoki oqsil tutadi).
Gipofizning oraliq (o’rta) bo’lagida melanotropotcit-l a p joylashib, bu hujayralar yirik,
tcitoplazmasida mayda sekretor donachalar tutadi (172-rasm). Melanotropotcitlar
Do'stlaringiz bilan baham: