Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н



Download 14,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet184/242
Sana10.01.2023
Hajmi14,09 Mb.
#898650
1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   242
Bog'liq
4f230d5d-c020-43aa-93a1-a38ff9c5d413

somatotrop gormon 
(o’sish gor moni)-organizmning o’sish protcesslariga ta’sir etadi. Bu gor-
monning ishlab chiqarilishi me’yoridan oshib ketsa - gigantizm, etishmaganda esa pakanalik 
vujudga keladi; 2) 
krinotrop gor-monlar 
- endokrin bezlarning ishini tartibga solib turadi. Ularga 
tireotrop 
(qalqonsimon bez faoliyatini oshiruvchi), 
adre-nokortikotrop 
(buyrak usti bezi po’stloq 
qismining funktciyasini qo’zg’atuvchi) hamda 
gonadotrop 
- jinsiy bezlar ishini kuchayti-ruvchi 
gormonlar kiradi. Gonadotrop gormonlar gruppasi; a) 
fol-likulni stimullovchi, 
ya’ni 
tuxumdonlarda follikullarning etilishini, estrogen ishlab chiqarishini, urug’donlarda esa sperma-
togenez protcessini intensivlashtiruvchi; 
b) lyuteinlovchi 
(ovulya-tciyani vujudga keltirib, sariq 
tanani hosil qilishda ishtirok etuvchi va urug’donda jinsiy gormonlar ishlanishiga ta’sir qi-
luvchi); v) 
lyuteotrop 
yoki 
prolaktin 
(tuxumdonda sariq tana hosil bo’lish protcessini va sut 
bezlarida sut ishlanishini stimul-lovchi gormonlardan iborat (162-rasmga q.). Urta bo’lakda 
mela-nin hosil bo’lishini stimullovchi gormon 
(melanotropin) 
va 
li-potropin 
(lipidlar 
metabolizmini kuchaytiruvchi) gormoni ishlab chiqariladi. Melanotropin terining pigment 
hujayralarini ko’-paytiradi va teri rangiga ta’sir qiladi (bu ta’sir past tabaqa hayvonlar uchun 
xarakterlidir). Gipofizning orqa bo’lagida gor-moklar sintez qilinmaydi. Bu erga gipotalamus 


283 
yadrolarining neyrosekret hujayralari sintez qnlgan mahsulot yig’iladi va saqlanadi. 
Gipofizning taraqqiyoti. Gipofiz kurtagining xssil bo’lishi 
163- rasm. Gipofizning taraqqiyoti. 15 kunlnk quyon hsmilasi. 
1 -sraliq miya voronkasining bo’shliri; 2 - gipofiz orqa bo’tashning kurtagi, 3 - gig.ofizar 
cho’ntak - adenogipofiz kurtagi; 4 - og’iz bo’shlsha; 5 - til (Falindan). 
-.pusht rivojining birinchi oylari oxirlarnda yuz beradi. Bu davr-da og’iz bo’shlig’i tepa 
epiteliysining rivojlanayotgan bosh miya tomon botib kirishi natijasida qalin devorli tor va uzun 
nay hosil bo’ladi. Oldingi devori bilan oraliq miya pufagiga tegib turuvchi bu tuznlma 
Ratke 
chuntagi 
deb ataladi (163-rasm). Bu cho’ntakning taraqqiyoti miya rivojlanishi bilan birga 
kechadi. Agar shu taraqqiyot davrida miya pufagi olib tashlansa, gipofiz oldingi va o’rta 
bo’laklari rivojlanmay qo’yadi, ya’ni differen-tciallanish to’xtab"qoladi. Dastavval, gipofiz 
ekzokrin bez kabi burun-halqum' zonasi bilan aloqador bo’lgan chiqaruv nayiga ega bo’ladi! 
So’ngra bu nay reduktciyaga uchrab, yo’qolib ketadi. Ratke cho’ntagi oldingi devorining 
epiteliysi tez ko’payishi natijasida qalin qatlam hosil bo’ladi. Bundan esa gipofizning oldingi 
bo’- 
164-rasm. 1ipo[)iz. Gemagoksilin-eozin bilan bo’yalgan. 06. 10, ok. 10. 1 » oldingi bo’lakS 2 - 


284 
orqa bo’lak; 3 ™ oraliq bo’lak. 
lagi, cho’ntak orqa devori hujayralaridan esa gipofiz o’rta qis-mi vujudga keladi. CHo’ntak 
bo’shlig’i torayib, oldingi va o’rta bo’laklararo tor gipofiz yorng’iga aylanadi. Orqa bo’lax-
epiteliy tasmachalariga yondoshgan miya voronkasidan hosil bo’ladi. Gipofiz epiteliy 
kurtagining neyrogipofizni hosil qiluvchi oraliq miya devertikuli bilan qo’shilib, yagona a’zoga 
aylanishi embrion ta-komilining ettinchn haftalarida ro’y beradi. Bu tuzilmalarga qon 
tomirlarning kirib kelishi gipofizning murakkab qoya t to’rini hosil qiladi. 
Oldingi bo’lakda dastavval bazofil hujanralar, so’ngra em-brion taraqqiyotining to’rtinchi 
oylaridagina atcidofil hujay-ralar takomnllashadn. Keyinchalik bu hujayralar rizojlaiishi va 
takomillanishi bir xil tarzda kechmaydi. Erkak jinsiga Man-eye homilashshg 4,5-5-oylarida 
bazofil hujayralarining yirik-lashishi va degranulyatcnyasi ro’y beradi. Bu holatni shu davrda 
rivojlanayotgan jinsiy sistemaga pshofiz ta’sir etishi bilan bog’lash mumkin. 
Gipofizning tuzilishi. Gipofizda yuqormda kayd hilinganidek nkki asosiy qism: 

Download 14,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   242




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish