O‘lchash asboblarini konstruksiyalash 9S-21mss izzatullayev sarvar mustaqil ish Mavzu: Temperatura datchiklari

uzatilganda ham xuddi shuning o‘zi sodir bo‘ladi: issiqlik energiyasi IQ
nurlanish ko‘rinishida obyektning harorati va optik bog‘lanishning tipiga
bog‘liq ravishda yoki datchik tomonidan yutiladi, yoki undan ajralib
chiqadi. Har qanday datchik, o‘lchamlaridan qat’iy nazar, o‘lchash
zonasiga qo‘zg‘alish olib kiradi, bu haroratni o‘lchashda xatolar vujudga
kelishiga olib keladi. Bu detektirlashning har qanday usuliga – konvektiv
detektirlashga ham, radiatsion detektirlashga ham, issiqlik o‘tkazuvchan
detektirlashga ham taalluqli bo‘ladi. SHunday qilib, ishlab chiquvchi har
doim datchiklarning mos keluvchi konstruksiyalari va xatoliklarni
kompensatsiyalash uslublarini qo‘llash bilan o‘lchashlar xatoligini
minimallashtirishga intilishi lozim. Haroratni o‘lchashning ikkita asosiy
uslubi mavjud: muvozanatli va bashorat qilinadigan (prognozli).
Muvozanatli uslubda haroratni o‘lchash o‘lchanadigan yuza bilan zondda
joylashgan sezgir element o‘rtasida issiqlik muvozanati boshlanganda,
ya’ni datchik bilan o‘lchanadigan obyekt o‘rtasida sezilarli harorat farqi
bo‘lmaganda o‘tkaziladi. Bashorat qilish uslubida o‘lchashlarni o‘tkazish
jarayonida issiqlik muvozanati boshlanmaydi, joriy haroratning qiymati
esa datchik haroratining o‘zgarish tezligi bo‘yicha aniqlanadi. Sezgir
element obyektga joylashtirilgan momentdan boshlab obyekt bilan
datchik o‘rtasida issiqlik muvozanati boshlanguncha, ayniqsa agar
kontakt maydonchalari quruq bo‘lsa, etarlicha uzoq vaqt o‘tishi mumkin
Masalan, tibbiyot elektron termometri suvli vannadagi haroratni 10 s da
o‘lchaydi, qo‘ltiq ostidagi haroratni o‘lchash uchun esa hech
bo‘lmaganda 3-5 minut talab qilinadi.
Kontakt usuli bilan haroratni o‘lchashda mumkin bo‘lgan xatolarning