O‘lchash asboblarini konstruksiyalash 9S-21mss izzatullayev sarvar mustaqil ish Mavzu: Temperatura datchiklari

izolyatorlari esa – past issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsiyentiga ega
bo‘ladi. Materiallarning issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsiyenti konstanta
deb hisoblanadi, biroq aslida bunday emas, harorat ortishi bilan u ham
biroz ortadi. Issiqlik o‘tkazuvchanlik hisobiga issiqlik yo‘qolishini,
masalan sim orqali issiqlik yo‘qolishini hisoblash uchun uning har ikkala
uchidagi T1 va T2 haroratlarni bilish zarur bo‘ladi:

---

Temperatura datchiklari
Temperatura datchiklarining turlari. Uzoq tarixiy davrlar davomida
issiqlik odamlar uchun ularning hayotining asosi bo‘lgan, shu sababli
ular o‘sha davrlardayoq haroratni o‘lchash bilan uning intensivligini
baholashga uringanlar. Ehtimolki, haroratni o‘lchashning eng oddiy va
eng keng tarqalgan usuli turli moddalarning issiqlikdan kengayishini
o‘lchash bo‘lib hisoblanadi. Barcha suyuqlikli shisha termometrlar ana
shu tamoyil asosida amalga oshirilgan. Elektr qayta shakllantirgichlarda
biroz boshqacharoq detektirlash tamoyillari qo‘llaniladi. Hozirgi kunda
quyidagi harorat datchiklari eng keng tarqalgan bo‘lib hisoblanadi:
rezistiv, termoelektrik, yarim o‘tkazgichli, optik va pyezoelektrik
detektorlar. Haroratni o‘lchash har doim energiyaning unchalik katta
bo‘lmagan porsiyasini obyektdan bu energiyani elektr signaliga
aylantirishi lozim bo‘lgan datchikka uzatishdan iborat bo‘ladi. Kontaktli

---

detektor (zond) obyektning ichiga yoki tashqarisiga joylashtirilganda
obyekt bilan zond o‘rtasida issiqlik o‘tkazuvchanlik hisobiga issiqlik
uzatilishi sodir bo‘ladi. Bunda zondning tarkibiga kiradigan sezgir
element yoki qiziydi, yoki sovuydi. Issiqlik nurlanish yordamida