O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

Таҳлил ва натижалар.
―Махзан ул-асрор‖ 
(―Сирлар хазинаси‖) – Низомий Ганжавий ―Панж 
ганж‖ининг биринчи достони. 1180 йилда Ҳаким 
Саноийнинг ―Ҳақиқат ул-ҳақиқа‖ достонига жавоб 
тарзида ѐзилган. ―Махзан ул-асрор‖ фалсафий-ахлоқий 
масалаларга бағишланган бўлиб, 18 бобдан иборат 
муқаддима, асосий қисм ва хотима бобни ўз ичига олади. 
Муқаддима ҳамд, икки муножот, наът, меърож туни 
таърифи, тўрт салавот, Малик Фахриддин Баҳромшоҳ 
мадҳи, китобнинг мақоми ва мартабаси, сўз фазилати 
баѐни, манзум сўзнинг мансур сўздан афзаллиги, тун 
тавсифида, биринчи хилват, биринчи хилват самараси, 
иккинчи хилват ва иккинчи хилват самараси билан боғлиқ 
боблардан ташкил топган. Асосий қисм 20 мақолат ва ҳар 
бир мақолатга илова қилинган 20 ҳикоятдан иборат. 
Биринчи мақолат Одамнинг яратилиши ҳақида бўлиб, 
унга ―Ноумид подшо ва уни Худо кечиргани‖ ҳикояти 
илова қилинган. 2-мақолат адолат, 3-мақолат олам 
ҳодисалари, 4-мақолат халқига меҳрли шоҳлар, 5-мақолат 
кексалик, 6-мақолат борлиқ, 7-мақолат инсоннинг бошқа 
махлуқотлардан улуғлиги, 8-мақолат яратилиш, 9-мақолат 
ҳиммат 
ва 
оқкўнгиллик, 
10-мақолат 
охирзамон 
аломатлари, 11-мақолат дунѐнинг бевафолиги, 12-мақолат 
манзил билан видолашмоқ, 13-мақолат жаҳон маломати, 
14-мақолат ғафлат маломати, 15-мақолат ҳасадгўйлар, 16-
мақолат йўлнинг шиддат билан босиб ўтилиши, 17-
мақолат ибодат ва танҳолик, 18-мақолат мунофиқлар, 19-
мақолат 
охиратни 
қарши 
олиш 
ва 
20-мақолат 
замондошларнинг 
ҳаѐсизлигига 
доир 
масалаларга 
бағишланган бўлиб, ҳар бир мақолатдан сўнг унинг 
мазмунига мос ҳолда ҳикоят келтирилган. ― Махзан ул-
асрор ‖ хотима боб билан якун топади. Достон сариъ 
баҳрининг сариъи мусаддаси матвийи макшуф (рукнлари 
ва тақтиъи: муфтаилун муфтаилун фоилун – VV – / – V V 
– / – V – ) вазнида ѐзилган. Навоий ― Махзан ул-асрор ‖ 
номини ―Ҳайрат ул-аброр‖ достонининг 12-бобида ҳамда 
―Муҳокамат ул-луғатайн‖да ўз асарларига муайян тарзда 
асос бўлган манбалар қаторида тилга олади[3].