O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

 
27 – amaliy mashg`ulot. Mahsuldor qatlamga ta’sir etish jarayonlarini 
amalga oshirish uchun jihozlarning qо‘llanilishiga doir misollar 
Qatlamni gidravlik yorishni hisoblash 
 
Ishning maqsadi: 
Mahsuldor qatlamga ta`sir etish vaqtida qo`llaniladigan 
jihozlarni o`rganish 
 
Gidravlik yorishni o’tkazish uchun quyidagi tavsifga ega bo’lgan ishlatish 
qudug’ini tanlaymiz:
chuqurligi H = 2000 m;
ishlatish quvurlari tizmasi diyametri D = 16,8 sm;
quvur S markali po’latdan tayyorlangan;
qatlamning samarali qalinligi h = 10 m;
ishlatish quvurlari tizmasining teshilgan oralig’i 1980 – 1990 m;
1 m samarali qalinlikdagi teshiklar soni – 10 ta;
quduqning maxsuldorlik koeffitsienti K = 0,115 
qatlam bosimi p
qat
= 150 
;
quduq tubi bosimi p
q.t
= 120 
; 
quduq maxsulotida suv va qum yo’;
chuqurlik nasosi usulida ishlatilmoqda;
Neft qatlami kichik zarrachali yaxshi sementlangan qumtoshlardan tuzilgan 
bo’lib, g’ovakligi 0,5-0,28 (o’rtacha 0,21), o’tkazuvchanligi 50 mD, neftga to’yinganligi 
s
n
= 70%. Qatlam tarang suv bosimi rejimida ishlamoqda. 
Echilishi: Gidravlik yorish jarayoning asosiy yorish ko’rsatgichlari quyidagilar: 
yorish bosimi, ishchi suyuqlik va qumning sarfi; yoriq radyusi, yoriq, quduq tubi va 
barcha derenaj tizimi o’tkazuvchanligi, jarayondan keyingi quduq debiti, agregat turi va 
soni, gidravlik yorishning kutilayotgan samarasi. 
Gorizontal yo’nalishda yorish uchun qatlamni yorish usuli quyidagilarga bog’liq 
bo’ladi:
1) Yuqorida joylashgan tog’ jinislari zichligi va yotish chuqurligi orqali 
aniqlanadigantik tog’ bosimi kattaligiga;
2) qatlam bosimi kattaligiga;
3) qatlam jinslarinig tabiiy yoriqlariga.
Kutilayotgan yorish bosimi va quduq qabul qiluvchanligini aniqlash uchun
quduqni har-xil bosimda qabulqiluvchanligini aniqlash talab qilinadi va tajriba yo’li 

---

456 
bilan yorish bosimi va qabul qiluvchanligi aniqlanadi. Bunday sinash qovushqoqligi 
past neft quduqqa o’sib boruvchi miqdorda asta sekin haydaladi. Buning uchun bir yoki 
bir nechata yuqori bosimli agregat quduqqa ulanadi. Bosim bir necha bor oshiriladi va 
sarf o’lchanadi va quduq qabulqiluvchanligining quduq tubi bosimiga bog’liqligi 
grafigini chizish uchun etarli nuqta olinguncha davom ettiriladi. 
Tik tog’ bosimi 
P
t.t
= 
=
= 500
(49 MPa), 
bu yerda: H =2000 m – qatlamning yotish chuqurligi; 
= 2,5 – yuqorida yotadigan jinslarning o’rtacha zichligi. 
Qatlamni yorish bosimi: 
P
yor
= p
t.t 
+ p
qat
+σ
r 
bu yerda: p
qat
= 150 
- qatlam bosimi;
σ
r
= 15
-jinsning qavatlanish (rassloeniya) bosimi; 
P
yor
= 500 – 150 + 15 = 365 
(35,7 MPa), 
Quduq tubidagi yaqinlashtirilgan yorish bosimini quyidagi emiprik formula 
orqali aniqlaymiz: 
P
yor
= 
= 
= 350
(34,2 MPa), 
bu yerda: k -1,5 -2,0; o’rtachasini olamiz k =1,75.