Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

 
5.8.2. Tugallanmagan dentinogenez. (Dentinogenesis imperfecta) 
Tish qattiq to`qimasinining nasldan-naslga berbluvchi bu irsiy xastaligi 
tishlarning dentin to`qimasida, dentin rivojlanishining buzilishi oqibatida 
kuzatiladgan nuqson xisoblanadi. Bunda tish emal qavatida o`zgarish kuzatilmaydi 
va dentinda bo`layotgan o`zgarishlar ob’ektiv klinik belgilar bilan kechmaydi. Tish 
toj qismi rangi-tusi, o`lchamlari bilan odatdagi me’yoriy xolda bo`ladi. Ba’zi biar 
xollarda bolalar milklarini qonashiga, ayrim tishlarning qimirlab-liqillab 

---

97 
qolayotganligiga shikoyat qilishadi. Bu xol bolalarning yoshi oshgan sari kuchayib 
boradi. 
Rentgen tasvirda frontal tishlar ildizi kalta, ingichka yoki yo`g`onlashgan. 
Chaynov tishlarda bitta kalta, baquvvat ildiz aniqlanadi. Ildiz uchlarida bir nechta 
uchi o`tkir o`simtalar mavjud. Tish bo`shlig`i va ildiz kanali keskin toraygan bo`lib 
yosh o`tishi bilan to`liq obliteratsiyaga uchraydi. O`sish zonasi kichraygan, yaxshi 
aniqlanmaydi. Ba’zi bir tishlarda ildiz cho`qqi teshigi atrofida aniq yoki noaniq 
chegarali suyak destruksiyasi kuzatiladi. Dentin qavat yupqa, tish bo`shlig`i zich 
joylashgan dentikllar bilan to`la. Ba’zi bolalar mazkur kasallikda xarorat ta’siridan 
tishlarda og`riq paydo bo`lganligiga shikoyat qilishadi. Tugallanmagan 
dentinogenez o`g`il va qiz bolalarda bir xil uchraydi.
Davosi. 
Odontogen jarayonlarni bartaraf qilish uchun dentiklli ildiz 
kanallarini o`tib, yaxshilab plomba materiali bilan to`ldirish shikoyatlarni bartaraf 
etadi. Tishlar tushib ketgan taqdirda olib qo`yiluvchi protezlar yasalib taqib yurish 
tavsiya qilinadi.
 
5.8.3. Tugallanmagan odontogenez yoki irsiy tovlanuvchi dentin (Stenton-
Kapdepon sindromi). 
Mazkur kasallik asosida embrion ektodermal va mezodermal varaqlari 
to`qimalarining faoliyatini buzilishi yotadi. Natijada emal va dentin to`qimalar 
rivojlanishi buziladi. Tishlarning bunday nuqsoni o`g`il va qiz bolalarda bir xilda 
uchraydi. Bolalar tishlari o`rtacha muddatda chiqadi, ular o`lchamlari va shakli 
buzilmagan bo`lsada, emal rangi o`zgargan bo`ladi. Ko`pchilik xollarda emal rangi 
kulrang, bo`tana suv tusini eslatadi. Ba’zan tovlanuvchi jigarrang tusda bo`ladi. 
Tishlar chiqib bo`lganidan so`ng oz muddat ichida emalda yoriqlar paydo bo`ladi 
va ochilib qolgan dentin to`qimasi tovlanuvchi tus oladi, tezda yemirilib ketadi, 
yupqalashuvi oqibatida tish bo`shlig`ining konturlari ko`rina boshlaydi. Emal va 
dentin to`qimasining siyqalanib yemirilish darajasi bolaning yoshiga bog`liq 
bo`ladi. Bolaning yoshi qanchalik katta bo`lsa, siyqalanish shuncha kuchli 
namoyon bo`ladi. Bunda sut tishlarining ko`proq va tezroq patologik yemirilishi 
kuzatiladi. Bu xastalikda tishlarning toj qismini yemirilishi oqibatida tishlar 
munosabati (prikus) ning buzilishi, yuqori-pastki jag` bo`g`inlarida o`zgarishlar 
yuzaga keladi. Rentgren tasvirida tish toj qismi bo`shlig`i, ildiz kanallarining bitib 
qolganligi kuzatiladi. Tishlar ildizlari qisqa, ingichka yoki yug`on tortgan bo`lib, 
ularning apikal soxasida gipersementoz va suyak to`qimasining o`choqli 
osteoporozi, siyraklashuvi aniqlanadi.
Bolalar kosmetik nuqsonga, tishlarning siyqalanishiga, milklarning 
qonashiga, jag` bo`g`imidagi og`riqlarga va tishlarni xaroratga nisbatan sezgirligini 
oshganligiga shikoyat qiladi.