O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti falsafa kafedrasi

 
Upanishadlar Hindistonning falsafiy-diniy 
asarlar turkumi ekanligi 
 Upanishadlar  (haqiqatni  bilish  maqsadida  o‘qituvchi  oldida  o‘tirish) 
Vedalarning  to‘rttasidan  birida  an’anaviy  tarzda  qo‘shiladigan  Qadimgi 
Hindistonning  falsafiy-diniy  asarlar  turkumi  bo‘lib,  Veda  adabiyotining  yakuniy 
qismi – vedantani (“vedalar xotimasi”) tashkil etadi. Odatda Upanishadlarga 108 
asar  taalluqli  (hammasi  bo‘lib  ularning  200  tasi  ma’lum)  ekanligi  aniqlangan. 
Upanishadlarning  eng  qadimgisi  eramizdan  oldingi  VI-III  asrlarda  vujudga 
kelgan.  Upanishadlar  keyingi  davrlarda  ham,  hatto  XIV-  XV  asrlargacha  paydo 
bo‘lishda davom etganlar.  
Upanishadlarning  eng  qadimgi  qatlamlari  Brixadaranyaka,  Chxandogya, 
Taittiriya,  Aytareya,  Kaushitaka  (keyingi  ikkitasi  Rigvedaga  borib  taqaladi)  va 
Kena bo‘lib, ushbu asarlar Upanishadlarning eng qiziq va obro‘li qismini tashkil 
etadilar.  Ulardan  biri  keyinroq  yozilgan  Katxa,  Isha,  Shvetashvatara,  Mundaka, 
Maxanarayana  qofiyadosh  shakldadirlar.  Prashna,  Maytri  va  Mandukya 
keyinchalik  yaratilgan  guruhni  tashkil  etadilar.  Atxarvavedaga  ko‘proq  taalluqli 
deb  topilgan  Upanishadlarning  qismi  zamon  jihatdan  oxirgisi  bo‘lib,  eng 
kengrog‘i ham hisoblanadi.