2021, Maxsus son “pedagogik mahorat” ilmiy-nazariy va metodik jurnal issn 2181-6883

Muhokamalar va natijalar.
Oʻquvchilar bilan samimiy munosabatda boʻlish juda muhim ahamiyatga 
ega. Bunday munosabat oʻquvchilarda shu cholg’uga nisbatan mehr va qiziqish uyg’otadi. Natijada 
oʻquvchilarning dars jarayonidagi va mustaqil ishlash jarayonidagi faolliklariga imkoniyat yaratadi. Aksincha, 
nosamimiy boʻlgan har qanday harakatni oʻquvchilar tez ilg’aydilar. Ularning oʻqituvchi bilan boʻlgan 
munosabatida majburiylik, oʻzlarining haqiqiy munosabatlarini berkitish holatlari paydo boʻladi. 
Oʻqituvchi va oʻquvchi oʻrtasidagi samimiy munosabat natijasida oʻquvchini qiziqtirgan savollar tufayli 
oʻzaro fikr almashish, oʻz fikrini mustaqil bayon qilish koʻnikmalari shakllanadiki, bu cholg’u ijrochilik sinfida 
boshlang’ich musiqa maktabidan tortib, oliy oʻquv yurtidagi oʻquv jarayonida nafaqat ijrochilik koʻnikmalari-
yu, ma’lum ijrochilik repertuari ustida ishlash, balki oʻquvchi, boʻlg’usi sozanda-muallimlarni har tomonlama 
musiqaviy rivojlanishida katta ahamiyatga ega. Oʻquvchi talabalarda paydo boʻladigan ijodiy intilishlarga, 
ijodiy takliflarga monelik qilish kerak emas. Aksincha, ularni doimo qoʻllab-quvvatlab imkoniyat darajasida 
bunday takliflarni amalga oshirishga harakat qilish, oʻqituvchi va oʻquvchi munosabatini yanada 
yaxshilanishiga olib keladi.
Avvalo, oʻqituvchi oʻquvchilarga oʻzi oʻrnak boʻlishi kerak. Oʻqituvchidagi talabchanlik, qat’iyatlilik, 
har bir ishni oʻz vaqtida bajarishi oʻquvchilarga oʻzining ta’sirini oʻtkazadi. Bundan tashqari oʻquvchilarga 
berilgan vazifalarni doimo oʻz vaqtida bajarilishini talab qilish va nazorat qilish, konsertlarga, har-xil 
tanlovlarga tayyorlanish va ularda ishtirok etish oʻquvchilardagi unga qoʻyilgan mas’uliyatga javobgarlik 
hissini tarbiyalab boradi. Biron bir cholg’u ijrochiligidan dars beradigan oʻqituvchi faqat mohir sozanda 
boʻlibgina qolmay, balki, umumiy pedagogika—psixologiyadan va barcha zamonaviy axborotlardan xabardor 
boʻlishi hamda maxsus adabiyotlar bilan qiziqishi, mashhur oʻqituvchilar tajribasini oʻrganishi, shaxsiy 
tajribasini doimo tahlil qilib, umumlashtirib borishi lozim. 
Mashhur oʻqituvchilar oʻqituvchilik mahoratining muhim taraflaridan biri, har bir oʻquvchidagi yaxshi 
xislatni vaqtida topib, unga e’tibor berish bilan birga, ularning iroda kuchiga aloqador boʻlmagan 
kamchiliklarini yuziga solish nooʻrin ekanligini va umuman oʻquvchi-talabalar shaxsini haqoratlaydigan 
koʻrsatmalarga yoʻl qoʻyib boʻlmasligini ta’kidlaydilar. 
“Oʻqituvchining dunyoqarashi, ijrochilik mahorati, ta’lim metodikasi va uning ijrochilik toʻg’risidagi 
fikrlari boʻlajak sozandani shakllantirish uchun hal qiluvchi vosita boʻlib xizmat qiladi. Oʻqituvchining asosiy 
vazifalaridan biri - oʻquvchining bilim va koʻnikmalarini oʻzgartirishiga rahbarlik qilishdir”. Oʻzbek milliy 
musiqasi va ijrochilik san’ati bizning avlodlarimizdan og’zaki an’anada “ustozdan-shogirdga” oʻtib, bizgacha 
oʻzining badiiy qimmatini toʻla saqlagan holda yetib kelgan. “Ustoz-shogird” uslubi oʻzining qadimiy 
an’analariga, afzalliklariga ega boʻlganki, hozirgi zamon cholg’u ijrochiligi sinfida oʻqituvchi va oʻquvchi 
munosabati “ustoz–shogird” an’anasining zamonaviy koʻrinishi desak mubolag’a boʻlmas.
Xulosa.
Hozirgi zamon cholg’u ijrochiligi oʻqituvchisi “ustoz-shogird” uslubining qadimiy 
an’analarining sirlaridan ham boxabar boʻlishsa foydadan xoli boʻlmas edi. Shunday ekan oʻqituvchi va 

---