Boshqarish apparatlari haqida ummumiy ma’lumotlar

10.4- rasm.
10.4-rasmda PME seriyadagi yuritgichning umumiy ko’rinishi 
keltirilgan. Xarakatlanuvchan kontakt 1 ko’prik shaklida 
yasalgan. Tok uzatuvchi shinachalar 3 qo’zg’almas kontakt-
detali 4 ga shunday tartibda ulanganki, bunda xosil bo’layotgan 

---

elektrodinamik kuchlar xosil bo’lgan yoyni kontaktdan 
tashqariga siqib chiqarishga (puflashga) yo’naltirilgan bo’ladi.
To’g’ri xarakatlanuvchan tipdagi elektromagnit SH-shakldagi 
o’zak 5 va yakorp 6 ni o’z ichiga oladi. Yuritgich, boshlang’ich 
xolatga, prujina7 yordamida keltiriladi. Qisqa tutashgan 
cho’lg’amlar (‘alqalar) 8 o’zakning ikki chekkadagi 
sterjenplarga o’rnatilgan. Elektromagnitning yakori 6 izolyatsion
traversa 9 bilan bog’liqdir. Izolyatsion traversa 9 ga kontakt 
prujinasi 2 bilan ta’minlangan xarakatlanuvchan kontaktlar 1 
qotirilgan bo’ladi. Yuritgich beshta bosh (asosiy) va ikkita 
yordamchi kontakt 12 ga ega bo’lishi mumkin. Elektromagnit 
yakori bilan kontaktlarining bir ‘il masofa oralig’ida 
xarakatlanishi elektromagnit mexanizmining asosiy 
xususiyatlaridan biridir. Bunday elektromagnitlarning 
kamchiligi uning kontaktlarining uzoq tebranishi (1 ms dan 
ortiq) va nisbatan tez yemirilishidir. Bunday yuritgichlar kichik 
quvvatdagi elektr dvigatelplarini yuritishda ishlatiladi (nominal 
tok – 25A). Tok kuchi 25A dan yuqori xollarda PA seriyadagi 
yuritgichlardan foydalanish samarali ekan. Bunday 
yuritgichlarning kontaktlarining xarakatlanish masofasi 
yakornikidan 2,5 marta kichik. Dvigatelllarni yuklama tokidan 
ximoya qilish uchun uning ikkita fazasiga relelari ulanadi.
Magnitli ishga tushirgichlarning qo’llanilishi
.
Magnitli ishga tushirgichlar asosan asinxron dvigatellarni ishga 
tushurish va boshqarish uchun qo’llaniladi.
10.5- rasmda asinxron dvigatelni magnitli ishga tushirgich 
(MIT) yordamida boshqarish elektr sxemasi ko‘rsatilgan. Bu 
MIT uch fazali kontaktorning yordamchi kontaktlari va issiqlik 
relesi bor.

---