Namangan davlat universiteti pedagogika-psixologiya fakulteti psixologiya kafedrasi

Shaxsning alohida sifatlarini aniqlashga qaratilgan 
testlar
. Masalan, G.Deyker va N. Friydlarning milliy xarakter 
xususiyatlarini o‘rganishga qaratilgan testlari. Ular asosan shaxsning 
ta‘sirchanligi va hissiy reaktsiyalarini o‘rganadi. Bundan tashqari, shu 
guruh testlarga alohida 
intllektni 
tekshiruvchi, ma‘naviy 
dunyoqarashni o‘rganish, adolat hissini aniqlash, badiiy did testlari va 
boshqa testlar kiradi. Ayniqsa, milliy stereotiplarni aniqlashda 
millatning tilini barcha tilshunoslik uslublari bilan o‘rganib chiqish 
ham juda qimmatli ma‘lumotlar to‘plash imkonini beradi, chunki, til 
u yoki bu millat vakilining o‘zi mansub millatga xos milliy 
qadriyatlarni, stereotiplarni o‘zlashtirishda asosiy vosita rolini 
o‘ynaydi.

---

55 
Yuqorida aytib o‘tilgan metodologik va metodik uslublar milliy 
psixologiyani o‘rganishda faqat asosiylari xolos, chunki millatning ko‘p qirralari 
psixologik holatini o‘rganishda yana ko‘plab usullardan foydalanish mumkin, bu 
narsa tadqiqotning maqsadlariga, tadqiqotchining esa uslubiy tayyorgarlik 
darajasiga bog‘liqdir.
O‘zbekistonda o‘tkazilayotgan qator ilmiy-tadqiqot ishlarida eng avvalo, 
aynan milliy-madaniy muhitimizga mos keladigan metodikalarni ishlatish, 
xorijliklar ishlab chiqqan metodikalarni avval milliy muhitimizga moslashtrishga 
alohida e‘tibor qaratilmoqda. Bunda o‘sha test yoki metodik uslub bir necha ming 
respondentlarda qo‘llanib ko‘riladi, olingan natijalar boshqa uslub yordamida 
olingan ma‘ulmotlar bilan ekspertlar yordamida solishtiriladi va shunday so‘nggina 
katta auditoriyalarda qo‘llash va natijalarani sharhlashga ruxsat beriladi. 
Ijtimoiy-psixologik tadqiqotlarning faol metodlari: kuzatish, 
eksperiment, anketa, suhbat, intervyu, test, kontent-tahlil. 
Har bir alohida fanda bo‘lgani singari ijtimoiy psixologiyaning o‘z metodlari 
va ularni qo‘llash vositalari mavjud. To‘g‘ri, ularning aksariyati psixologiya va 
sotsiologiya fanlarida qo‘llaniladigan usullarga yaqin, lekin fanning predmetidagi 
o‘ziga xoslikni hisobga olgan holda ularni ishlatish yo‘llari va ma‘lumotlarni ilmiy 
jihatdan tahlil qilishda farqlar mavjud.
Masalan, umumiy psixologiyada bo‘lgani kabi ijtimoiy psixologiyada ham