Universitetining pedagogika instituti maktabgacha

Фойдаланилган адабиётлар. 
1.
Ҳаракатлар стратегияси асосида жадал тараққиёт ва янгиланиш сари // Т.: “Ғ.Ғулом”, – 
2017.- 70 б. 
2.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигида 23 август куни халқ 
таълими тизимини ривожлантириш, педагогларнинг малакаси ва жамиятдаги нуфузини ошириш, 
ёш авлод маънавиятини юксалтириш масалаларига бағишланган видеоселектор йиғилиши 
3.
Моисеев A.M., Моисеева О.М. Заместитель директора школы по научно-методической 
работе. Функции, полномочия, технологии деятельности. Педагогическое общество России. - М., 
2001. - 252 с. 
4.
Қосимова З. Таълим технологиялари.Ўқув қўлланма.Тошкент 2013 й.,189б. 
5.
Адаптация студентов педагогических специальностей к профессиональной деятельности: 
Монография / Под ред. В.И. Земцовой. - Орск: Изд-во ОГТИ, 2003. - 307 с. 
6.
Ruzieva S. MOHIR-U MEHR-U MAHORAT //Buxoro davlat universitetining Pedagogika 
instituti jurnali. – 2021. – Т. 1. – №. 1.мм. 

---

416 
BO‘LAJAK BOSHLANG‘ICH SINF O‘QITUVCNILARINING GEOMETRIK 
TAYYORLASHNING 
MEZONLARI VA MAZMUNI 
A’zamova B.M. NamDU 
Annotatsiya: 
Ushbu maqola bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvcnilarining geometrik 
tayyorlashning mezonlari va mazmuni haqida so‘z yuritilgan bo‘lib, unda boshlang‘ich geometriyaga 
asos bo‘lgan yoki qo‘yilishi mumkin bo‘lgan tegishli g‘oyalar, usullar, tushunchalar va faktlarning 
nazariy asoslanishi, geometriya fani va birinchi navbatda maktab geometriyasi asosida yotgan asosiy 
fundamental g‘oyalarni aks ettirish, o‘quvchilarda ilmiy dunyoqarashni shakllantirish masalalari ko‘rib 
chiqilgan. 
Kalit so‘zlar: bo‘lajak o‘qituvchi, matematik-metodik tayyorgarlik, geometriya, matematik 
muammo, matematika o‘qitish, boshlang‘ich geometriya. 
Oliy o‘quv yurtlarida bo‘lajak o‘qituvchilarning matematik-metodik tayyorgarligida ular 
tomonidan so‘nggi paytlarda ishlab chiqilgan yo‘nalishlarni tahlil qilib, shunday xulosaga kelamizki, 
pedagogika oliy ta’lim muassasalarining boshlang‘ich ta’lim fakultetida geometriya fanini o‘qitish 
bo‘lajak o‘qituvchilarning geometrik bilimini ta’minlashga qaratilgan: ularni samarali ilmiy tafakkurni 
tarbiyalash, uslubiy va matematik muammolarni ijodiy yechishga tayyorlash. 
Pedagogika oliy ta’lim muassasalarida matematika o‘qitishning maqsadlarning boshlang‘ich ta’lim 
fakultetida geometrik materialni o‘qitish bilan bog‘liqligi “Geometriya” bo‘limini o‘rganish maqsadlarini 
aniqlash imkonini berdi. 
Ular quyidagichadir: 
-
talabalarning dialektik-materialistik dunyoqarashini tarbiyalashga, dunyoning ilmiy manzarasini 
o‘zlashtirishga ko‘maklashish; 
-
geometriyaning insoniyat sivilizatsiyasi rivojidagi roli bilan tanishtirish; 
-
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi kichik yoshdagi o‘quvchilarga geometriyani o‘rgatish uchun zarur 
bo‘lgan mantiqiy, fazoviy, nazariy va uslubiy tafakkur sifatlarini shakllantirish va rivojlantirish; 
-
boshlang‘ich geometriyaga asos bo‘lgan yoki qo‘yilishi mumkin bo‘lgan tegishli g‘oyalar, 
usullar, tushunchalar va faktlarning nazariy asoslanishini ta'minlash; 
-
talabalarning zamonaviy geometriya kursining fundamental g‘oyalarini tushunishlari, 
o‘quvchilarning ijodiy kasbiy faoliyati uchun zarur bo‘lgan fundamental bilim, ko‘nikma va malakalar 
tizimini o‘zlashtirishlari uchun maksimal imkoniyatlar yaratish; o‘z-o‘zini shakllantirish uchun; 
-
bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarida geometriyaga, fan sifatida, o‘quv predmeti, insoniyat 
madaniyatining hodisasi va ularning keyingi kasbiy faoliyati sohasi sifatida qiziqishni tarbiyalash; 
-
predmet ichidagi va predmetlararo aloqalarni, shuningdek, nazariya va amaliyot o‘rtasidagi 
bog‘liqlikni amalga oshirishga ko‘maklashish. 
Boshlang‘ich ta’lim fakultetining “Boshlang‘ich matematika kursi nazariyasi” fani uchun 
geometrik material mazmunini tanlashda A.G.Mordkovich tomonidan ishlab chiqilgan ta’limning kasb- 
hunar pedagogik yo‘nalishi konsepsiyasiga amal qilish maqsadga muvofiqdir. Ushbu kontseptsiyaga 
ko‘ra, pedagogika oliy o‘quv yurtining matematika fanining mazmunini tanlashda asosiy tamoyillar 
asosiy xususiyat printsipi va etakchi g‘oya tamoyilidir. Fundamentallik tamoyili mustahkam, ammo 
egallagan kasb ehtiyojlaridan ajralmagan, matematika o‘qituvchisining matematik tayyorgarligi, o‘z 
fanini maktab kursidan tashqarida ham o‘zlashtirish zarurligini ifodalaydi; etakchi g‘oya tamoyili 
pedagogika oliy ta’lim muassasasining matematika kursi va tegishli maktab o‘quv predmeti o‘rtasidagi 
bog‘liqlik g‘oyasini birinchi o‘ringa olib chiqish zarurligini ifodalaydi. 
A.G.Mordkovich fundamentallik printsipidan bo‘lajak o‘qituvchilar uchun matematika kurslari 
dasturlarini tuzishning uchta mezonini ajratib ko‘rsatadi: maqsadlarga muvofiqlik mezoni, didaktik 
izomorfizm mezoni va ma'lum bir sohaning mazmunini tanlashda minimallashtirish mezoni. tegishli 
o‘quv intizomi uchun matematika. 
A.G.Mordkovich kontseptsiyasi qoidalariga asoslanib, boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining 
geometrik tayyorgarligining o‘ziga xos xususiyatlariga va boshlang‘ich maktablarni rivojlantirishning 
hozirgi tendentsiyalariga muvofiq, dasturning geometrik qismini tuzish mezonlarini aniqlash mumkin. 
boshlang‘ich maktab fakultetlari uchun. Bundan tashqari, “Matematika o‘qitish mazmunini qurish 
muammosi murakkab va uni faqat murakkab psixologik-pedagogik va uslubiy-matematik muammo 
sifatida hal qilish mumkin” ekanligini ham hisobga olish zarur. 
Jumladan, dastur tayyorlashga psixologik-pedagogik yondashuv quyidagilarga qisqartiriladi: 
dasturlarning mazmuni rivojlantiruvchi xarakterga ega; ta'lim mazmunining tarbiyaviy ahamiyati hisobga
olindi; o‘quvchilarning tayyorgarlik darajasini hisobga olgan holda bilimlar tizimi tanlab olindi. Bu shuni 

---

417 
anglatadiki, kurs majburiy material sifatida o‘qituvchi o‘quv rejasida ajratilgan vaqt ichida taqdim eta 
oladigan narsalarni emas, balki talaba ushbu shartlarda nimani o‘rganishi va o‘rganishi mumkinligi, 
Shunday qilib, geometrik materialning mazmuni: 
-
asosiy geometrik faktlarning ochilish tarixi, uning g‘oyalari, usullarini ishlab chiqish bilan 
bog‘lanish; 
-
geometriya fani va birinchi navbatda maktab geometriyasi asosida yotgan asosiy fundamental 
g‘oyalarni aks ettirish, o‘quvchilarda ilmiy dunyoqarashni shakllantirishga hissa qo‘shish; 
-
boshlang‘ich maktab o‘quvchilarining geometrik ta'limini amalga oshirish, boshlang‘ich 
geometriyani o‘qitish bo‘yicha taklif etilayotgan tizimlarni tanqidiy baholash, o‘zlarining mualliflik 
dasturlarini yoki mavjud dasturlarning mualliflik huquqi versiyalarini yaratish uchun etarli bo‘lgan 
talabalarni tayyorlashni ta'minlash; 
-
o‘qituvchining professional bo‘lishi uchun zarur bo‘lgan shunday hajmdagi materialni o‘z ichiga 
oladi. 
Ushbu tadqiqotlarda ko‘rib chiqilgan individual qoidalardan kelib chiqqan holda, geometrik 
materialni tanlashda biz ilgari surgan mezonlardan kelib chiqqan holda, boshlang‘ichta’lim yo‘nalishi 
talabalari uchun “Teklikdagi figuralarning tasviri” mavzusini o‘rganishda quyidagi masalalarni ko‘rib 
chiqish muhim deb hisoblanishi kerak: tasvir tushunchasi. Pedagogik jarayonda tasvirga qo‘yiladigan 
talablar. Har xil turdagi proyeksiyalar tushunchasi. Parallel dizayn. Parallel proyeksiyaning xossalari. 
Aksiometrik proyeksiya. Proyeksiya chizmasi bo‘yicha masalalar yechishga misollar. Tekis figuralarning 
parallel proyeksiyasi. Samolyotdagi stereometrik jismlarning tasviri. 
Adabiyotlar ro‘yxati 
1.
Амонов У. С. Научный подход а. Фитрата к пословицам //Современные тенденции 
развития науки и технологий. – 2016. – С. 5. 
2.O.R.Avezov.
Mental Status and Behavioral Reactions in Emergency and Extreme Emergencies
. 
American journal of social and humanitarian research 3 (No. 1), 546-550 
3.Adizova Nigora, Adizova Nodira.
 Alisher Navoiyning tibbiy qarashlari
. Conferences. 
4.Rakhmonovich, Adizov Bakhtiyor, and Adizova Nodira Bakhtiyorovna. "Microtoponyms formed 
on Different bases in Bukhara District."