Raxmanov A. Chiziqli Ma’lumotlar tuzilmalari Reja

Kalit bo’yicha erkin foydalanish
deyiladigan bunday erkin foydalanish ma’lumotlarning jadval tuzilmasida amalga 
oshiriladi. 
Ketma-ket taqdim etishda jadval ketma-ket ro’yxat ko’rinishida saqlanadi. 
Jadvalning yozuvlari oldindan zahiraga olingan xotira blokida birin-ketin joylashadi. 
Bunday jadvallarni tuzish va to’ldirish oson, yangi yozuvlarni jadvalning oxiriga 
minimal vaqt ichida qo’shish oson. Biroq bunday jadvallarda izlash uzoq davom etadi, 
chunki ketma-ket ravishda jadvalning birinchisidan boshlab barcha yozuvlari ko’rib 
chiqiladi va ularni kalit maydonlarining qiymati tahlil qilinadi. Ko’rib chiqish kerakli 
yozuv topilmagunicha yoki butun jadvalni ko’rib chiqishdan so’ng kerakli yozuvning 
yo’qligi signali ishlab chiqilmagunicha amalga oshiriladi. 
Odatda, jadval yozuvlari qandaydir tamoyil bo’yicha (masalan, kalit qiymatining 
oshib borishi bo’yicha yoki yozuvlar murojaatlarning soni bo’yicha) tartibga solinadi va 
tartibga solingan ketma-ket ro’yxat ko’rinishida saqlanadi. Bu holatda izlash maxsus 
usullarni ishlatish hisobiga sezilarli ravishda tezlashtirilishi mumkin. Biroq tartibga 
solingan ketma-ket ro’yxatni yuritish qiyinlashadi va u bilan bir qator qo’shimcha 
protseduralar birga keladi. Sh unday qilib, masalan, ketma-ket tartibga solingan 
ro’yxatga yangi jadval yozuvini kiritish uchun yangi yozuv o’z kalitining qiymatiga 
muvofiq ro’yxatda egallashi kerak bo’lgan o’rinni aniqlash zarur. Xotiraning tegishli 
uyasi bo’shatilishi kerak, buning uchun barcha yozuvlar bir uyaga ko’chiriladi, ya’ni 
massivning bir qismi qayta yoziladi. Tartibga solingan jadval o’zaro bog’langan ro’yxat 
shaklida saqlanishi mumkin. Bunda dinamik ravishda o’zgartirilib boriladigan jadvalni 
yuritish qayta yozish protseduralarini bajarishni talab etmaydi. Lekin bunday jadvalda 
yozuvlarni ko’rsatkich tomonidan belgilangan tartibda ketma-ket ko’rib chiqibgina 
izlash mumkin.