Raxmanov A. Chiziqli Ma’lumotlar tuzilmalari Reja

bazasining manzili
deyiladi. Vektor umuman 
olganda bazaning manzili, elementlar o’lchami va ularning soni yoki elementlar o’lchami 
va indeks o’zgarishining diapazoni bilan aniqlanadi. Agar L0 - vektorni saqlash uchun 
ajratilgan xotira blokidagi birinchi baytning manzili, s - har bir elementni saqlash uchun 
ajratilgan baytlar soni bo’lsa, ixtiyoriy i-elementning manzili quyidagicha bo’ladi:
loc (Ai) = L0 + c (i - 1), 
(1os inglizcha 1osation - joylashgan joyini aniqlash). 
L0 bazasining manzili dasturni translyatsiya qilish jarayonida translyator 
tomonidan aniqlanadi. Shu vaqtning o’zida vektor uchun deklaratsiyada aniqlangan 
uning o’lchamiga muvofiq xotira zahiraga olinadi. Translyatsiya jarayonida xotira 
manzillarning ketma-ket oshib borishi tartibida taqsimlanadi. Manzillarning kamayib 
borishi tarafiga xotiraning taqsimlanishi ham bo’lishi mumkin. Ushbu vaziyatda s (i - 1) 
qiymat L0 dan ayirib tashlanadi 
Vektorni xotirada taqdim etish ular dasturlash tilida qanday ta’riflanganligiga 
bog’liq emas. Istalgan ta’rifda ushbu taqdim etish bir xil bo’ladi. Ikki o’lchamli massiv 
matritsa
deb ataladi. Matritsaning har bir elementi ikki indeks bilan aniqlangan. Umumiy 

---

holatda matritsa ixtiyoriy o’lchamga ega bo’lishi, ya’ni ko’p o’lchamli bo’lishi mumkin. 
Ko’p o’lchamli massiv bir o’lchamli ekvivalent massiv bilan taqdim etilgan bo’lishi 
mumkin. Masalan, matritsaga elementlari o’z navbatida vektor hisoblanadigan vektor 
sifatida qarash mumkin. Bunda matritsa kompyuter xotiradsida «qatorlar qatori» va 
«ustunlar qatori» sifatida ko’rilishi va saqlanishi mumkin. Birinchi holatda 
A(1,1) A(1,2) A(1,3) A(2,1) 
A(2,2) A(2,3) A(3,1) A(3,2) 
A(3,3) 
matritsasi quyidagi vektor ko’rinishida taqdim etiladi: 
A(1,1) A(1,2) A(1,3) A(2,1) A(2,2) A(2,3) A(3,1) A(3,2) A(3,3). 
Matritsa elementlarini shunday ketma-ketlikda saqlash qatorlar bo’yicha 
joylashtirish deyiladi. 
Boshqa holatda, matritsa «ustunlar qatori» sifatida ko’rilsa, uning elementlari 
xotirada ustunlar bo’yicha quyidagi tartibda joylashadi: 
A(1,1) A(2,1) A(3,1) A(1,2) A(2,2) A(3,2) A(1,3) A(2,3) A(3,3). 
Qatorlar bo’yicha joylashtirilganda A(ij) matritsa elementining manzili quyidagi 
ifoda bilan aniqlanadi: 
loc (Ai,j) = L
0
+ s(i - 1) + s(j - 1), bunda m - ustunlar soni. 
Umumiy holatda massiv ixtiyoriy o’lchamga ega bo’lishi mumkin. n- o’lchamli 
massiv uchun o’lchamlar soni, shuningdek indekslar o’zgarishi diapazonining yuqori va 
pastki chegaralari ko’rsatiladi 

---

Bir qator vaziyatlarda bir massivda turli tipdagi ma’lumotlarni saqlashga to’g’ri kelib 
qoladi. Bunday massiv