Buxoro davlat universiteti pedagogika kafedrasi «umumiy pedagogika»


Umarxon — Zeri domoni tu chist, ey gulperoxan?  Mohlaroyim



Download 2,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet87/250
Sana30.12.2021
Hajmi2,47 Mb.
#86767
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   250
Bog'liq
umumiy pedagogika

Umarxon — Zeri domoni tu chist, ey gulperoxan? 
Mohlaroyim — Naqshi sumi oxum Chin ast dar bargi suman. 
Umarxon — Boz tashbehi digar kun to bigardam az sarat! 
Mohlaroyim — Gunchai serobro monandi nashkufta daxan. 
Tarjimasi: 
Umarxon — Nedur ey gulbadan, gul domaning ostida pinhondir? 
Mohlaroyim — Suman bargida Chin ohusi solgan iz namoyondir! 
Umarxon — Boshingga sadqa jon, yana bir o’zga tashbeh ayt! 
Mohlaroyim — Udir bir g’unchai serob, og’iz ochmoqqa hayrondir. 
Bunday  javoblardan  hayratta  tushgan  Umarxon  qizning  husni  jamoligagina  emas, 
fazlu kamoliga ham maftun bo’lib, unga yaqin kelib, qo’lidan ushlaydi. Xuddi mana shu 
asnoda  «Shohim»  deb  bir  gul  orasidan  Uvaysiy  paydo  bo’ladi.  Umarxon  Uvaysiyga 
murojaat qilib: 
Bu qiz kim?—deb so’raydi. 
Bu qiz sizning rafiqangiz va mening shogirdim, — deb javob beradi Uvaysiy. 
Shundan  so’ng  Umarxon  katta  to’y-tomoshalar  qilib,  Mohlaroyimni  o’z  nikohiga 
oladi. 
Umarxon  va  Mohlaroyim  huzurida  Uvaysiyning  izzat-hurmati  yuz  chandon  oshib 
uni Jahon otin, deb ataydilar. 
O’zbekiston  xalq  artisti  Yusufjon  qiziqning  hikoya  qilishicha,  —  deb  yozadi  T. 
Jalolov, Umarxon Uvaysiyga Marg’ilonda muhtasham bir imorat solib bergan. Bu imorat 
Marg’ilondagi  ipakchilik  fabrikasi  mavzesida  bo’lib,  1941  yilgacha  unda  shoiraning 
avlodlari yashab kelganlar. 
Yuqoridagi  hikoyalar  Jahon  otinning  murabbiylik  faoliyati  nimadan  iborat 
bo’lganligiga bir misol va bu faoliyatning kichik bir lavhasi, xolos.
51
 
Jahon otin o’z shogirdlariga ta’lim-tarbiya berar ekan, ularga hayotni faol harakatda 
deb tushuntiradi. Bilim olishga intilish har bir insonning burchi ekanligini uqtiradi, ilm-
ma’rifat kishini go’zal qiluvchi muhim fazilat, deb ta’kidlaydi. 
O’zining  ravon  va  nafis  g’azallari  bilan  Umarxon  saroyida  «man-man»  degan 
shoirlar  bilan  bahslashgan  Jahon  otin  Uvaysiyning  bizga  qoldirgan  merosida  qator 
chistonlar mavjudligi e’tiborga molikdir. Tajribali murabbiya o’zining muallimlik san’ati 
shogirdlari izehnini o’stirishga harakat qilgan. Xuddd ana shu she’riy topishmoqlar orqali 
qancha-qancha  yosh  qalblarga  ziyo  oqib  kirgan.  Chunki,  bular  shogird  qizlarning 
mushohada  kuchini  tarkib  toptirishda  narsalarga  e’tibor  bilan  qarash,  san’atkor  ko’zi 
bilan  kuzatishga  o’rgatishda  Jahon  otinning  o’ziga  xos  uslubi  bo’lganligiga  yaqqol 
misoldir. 
Quyidagi chistonlar shoiraning aql-zakovatidan dalolat beradi: 
 
Men ikki mahbubni ko’rdim, ikkisin kindigi bir, 
Gar alar orasiga tushsang, bo’ladursan kasir (Qaychi). 
 
                                                
51
Қаранг: Ҳошимов К., Усмонова С., Иномова М., Ҳасанов Р. Педагогика тарихи. –Т.: “Ўқитувчи”, 1996, 
229-234-бетлар 


103 
 
Ul nadurkim, sabz to’nlik, yoz yog’ochning boshida,  
Qish yalang’och aylagay barcha xaloyiq qoshida.  
Barcha qushlarning so’ngoki ichida,  
Ul na qushdurkim so’ngoki toshida (Yong’oq). 
 
Ikki mahbubni ko’rdim, bir-birisin ko’rmagan,  
Ikkisining o’rtasiga do’stlar, qil sig’magan (Kun va tun). 
 
Ul nadurkim, poyi yo’q, yursa boshi birla yurar,  
Yurganimda xok surmay, ancha ustolik qilar (Suv). 
Uvaysiy  o’z  davrining  peshqadam  ma’rifatparvar  shoiralaridan  bo’lgan.  Shu  bois 
qizlarga  she’r  san’atidan  dars  berganda,  o’sha  davr  shoirlari  bilishi  zarur  bo’lgan 
nazirago’ylik,  radifgo’ylikni  ham  o’rgatgan.  Har  bir  shoir  mushohada  kuchiga  ega 
bo’lishi  zarurligini  ko’rsatgan.  Bu  narsa  uning  «Devon»larida  o’z  aksini  topgan.  U 
hayotga haqiqiy san’atkor darajasida qarash lozimligini uqtiradi: 
Bu na gumbazdur eshigi, tuynugidin yo’q nishon,  
Necha gulgun pok qizlar manzil aylabdur makon.  
Sindirib gumbazni qizlar holidan olsam xabar,  
Yuzlarida parda tortug’lik turarlar bag’ri qon. (Anor). 
Bunda  anor  eshik-tuynuksiz  gumbazga,  donalari  bokira  qizlarga,  dona  ustidagi 
yupqa  qatlam  'qizlar  yuzidagi  pardaga  va  anor  donalaridagi  qizil  sharbat  bag’ri  qon 
qizlarga o’xshatilgan. 
Uvaysiy she’riyat san’atiga oid mashg’ulotlarida Sharq adabiyotiga xos radifgo’ylik 
kabi she’riy musobaqalarga ham katta z’tibor berganki, bunda ham shogirdlarning zehni, 
nafis ta’bi, shakllangan san’atkor sifatida tarkib topishiga yordam bergan. 
Ammo uning shogirdlari o’rtasida nazirago’ylik yo’li bilan yozilgan radifgo’ylikka 
oid musobaqalari haqida materiallar bizgacha etib kelmagan. 
Uvaysiy  muammo  va  muvashshax  san’atini  ham  o’rgangan,  masalan  shoira 
quyidagi baytda so’zlar, harflar va mazmun yordamida o’z ismini (Jahon) chiqargan. 
Jimu, xoyu alifkim men kimu, darding yuki birla,  
Dilda nuqtasi bag’rimda dog’im loyiqi xun men. 
Bu  muammoning  birinchi  misrasidagi  oldingi  uch  so’z  (jim,  alif,  ho  jaho  bo’lsa, 
ikkinchi misradagi «dilida nuqtasi, bag’rimda dog’im» so’zlari (N–shakli tasviri bo’lib, 
bag’ir dog’i ko’ngil russasini ifodalagan. 
Demak,  chiston,  muammo,  muashshax  kabilar  qizlarning  she’riy  qobiliyatini, 
zehnini,  falsafiy  mushohadasini  chuqurlashtirishda  ma’rifiy-tarbiyaviy  ahamiyatga  ega 
bo’lgan. 
Uvaysiy  ijodida  uning  ma’rifiy-ta’limiy  qarashlarini  ifodalovchi  g’azallar  ko’p. 
Uning she’rlarida ona qalbi, insonga mehr-muhabbat, yaxshilik kabi pokiza yuraklarning 
aks  sadosi  eshitiladi.  Jahon  otinning  ko’pchilik  asarlari  insoniy  muhabbatni,  go’zallikni 
ifoda  etadi  Uning  she’rlaridagi  asosiy  lirik  qahramon  hayotni  butun  go’zalligi  bilan 
sevuvchi,  unga  maftun  bo’lib,  uning  ijobiy  hodisalaridan  shodlanuvchi,  jabr-zulmga 
qarshi  ma’naviy  kurashuvchi,  do’stlik,  vafodorlikka  sodiq,  chin  oshiq,  aqlli,  bilimdon 
ayol. Ana shu olijanob insoniy fazilatlar kishilardagi vafosizlik, bemehrlik, yolg’onchilik, 
subutsizlik kabi salbiy illatlarga qarama-qarshi qo’yiladi: 

Download 2,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   250




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish