Семинар ва лабаратория машғулотларидан касб-ҳунар таълими, олий таълим психология фани ўқитувчиларига мўлжалланган услубий қЎлланма

ПЕДАГОГИК МУЛОҚОТ – ўқитувчи, тарбиячи ва ўқувчилар билан 
ўзаро муносабат тури. Бунда педагог (ўқитувчи, тарбиячи) болаларнинг 
ёшига кўра ва индивидуал хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда ўзаро 
муносабатда 
бўлади, 
уларга 
таьлим-тарбия 
беради, 
уларнинг 
дунёқарашларини шакллантирадилар. 
ПЕРЦЕПТИВ МУЛОҚОТ - ўзгалар нутқини идрок қилиш. Образни, 
ўзгаларнинг нутқини турли кишилар турлича идрок кдладилар,яьни баъзилар
нутқи тўғри, мазмунига чуқур тушуниб идрок қилса, баъзи бировлар уни 
тескари тушуниши мумкин. Баъзиларга бир оғиз сўз, кўз қарашининг ўзи 
кифоя қилса, баъзи бировларга бир неча марга такрорлаш ҳам етмайди. 
СЕМАНТИКА - маъно (суз, ибора маъноси). Сўз, жумла ва матннинг 
мазмуни.
ТИЛ - (психологияда) - сўз белгилари тизими, кишиларнинг ўзаро 
фикрлашуви, сўзлар ёрдамида алоқа боғланишдан иборат ижтимоий ҳодиса, 

---

50 
кишиларнинг бир-бирларини тушуниш куроли, мулоқот воситаси, воқеликни 
идрок қилиш шакли. 
Тилнинг асосий вазифаси: 
1. тил ҳаёг кечириш, ижтимоий тажрибатарни билиш, уни ўзлаштириш 
воситаси эканлиги; 
2. тил коммуникация (алоқа) усули эканлиги; 
3. тил ақлий фаолият, яьни идрок, хотира, тафаккур, хаётнинг қуроли 
эканлиги. Бу функциялар ичида энг муҳими унинг коммуникация (алоқа) 
усули эканлигидир. Тилдан биз нут фаолиятида фойдаланамиз. Тил - алоқа 
воситаси. 
ЭГОЦЕНТРИК НУТҚ - нутқ фаолияти, мактабгача тарбия ёшдаги 
болалар ўйин жараёнида ўз-ўзи билан сўзлашади. Эгоцентрик нутқ ташқи 
нутқнинг ички нуткда айланишида оралиқ звено деб тасаввур килишдир. 
 
Тилнинг асосий вазифалари
1. Тил-ҳаёт кечи-
риш, ижтимоий, 
тарихий тажриба-
ларни билиш, уни 
ўзлаштириш 
воситаси 
II. Тил –коммуни-
кация (алоқа) усули.
III. Тил - ақлий 
фаолият, яъни идрок, 
хотира, тафаккур, 
хаётнинг қуроли.
Нутқнинг асосий вазифалари 
1. Кишилар 
орасидаги ўзаро 
муносабатларни 
бажарувчи ком-
муникатив вазифа.
II. Фикр алмашиш, 
билдириш вазифаси. 
(сигнификатив ёкн 
семантик вазифа)
III. Таъсир кўрсатиш 
вазифаси.
 

---

51