Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

глоссалар
ни фарқлаш лозим.
Кодификация ишини енгиллаштириш мақсадида ҳайъат аъзолари 3 
қисмга бўлинади: 1-гуруҳ цивил ҳуқуқи нормаларини, 2-гуруҳ – претор 
ҳуқуқини, 3-гуруҳ эса – Папиниан асарларини жамлаштириш билан 
шуғулланадиган бўлди. Секцияларда бажарилган ишлар умумий комиссия 
мажлисларида муҳокама қилинар эди ва, натижада, 533 йил 16 декабрда
мазкур ишлар 
Дигестлар
номи остида эълон қилинди. Дигестлар 50 та 
китоб, 432 титул ва 9123 та алоҳида фрагментлардан иборат бўлиб, 
кодификациянинг энг аҳамиятли ва катта қисмини ташкил қилади ва унда
39 та юристнинг асарлари йиғилган бўлиб, 1-китоб кириш қисмига, 2-дан то
46-китоблар – претор эдиктлари тизимига, 47 ва 48- китоблар – жиноий 
ҳуқуқ ва жараён, 49-китоб – шикоят бериш, молия ва ҳарбий ҳуқуққа,
охирги 50-китоб эса – муниципал ҳуқуқ ва алоҳида тўлдиришларга 
бағишланган эди. Дигестлар XII жадвал қонунларидан тортиб то классик 
даврнинг охиригача қабул қилинган jusларни жамлаштирган бўлиб, уларда 

---

25 
умумий ва хусусий ҳуқуққа тегишли бўлган ҳуқуқ нормалари ёритилгандир. 
Бу бўлимнинг титуллари муаллифнинг исми кўрсатилган фрагментларга 
бўлинган. Ушбу тартиб классик даврда меҳнат қилган кўплаб машҳур 
юристларнинг ва претор эдиктларининг матнларини қайта тиклашга имкон 
берди. Ўз тузилиши ва мазмунига кўра, Дигестлар ёки Пандектлар (юнонча 
номи) бутун рим ҳуқуқий тартиботи тарихини ўрганишга ёрдам беради. 
Комиссия зиммасига аввалги Гай институцийлари ўрнига янги 
институцийлар ишлаб чиқиш вазифаси ҳам юклатилиб, бу ишнинг натижаси 
533 йил 21 ноябрда эълон қилинди. Бу етакчи қонун ҳуқуқ соҳасига аниқлик 
киритиши ҳамда ҳуқуқ ва қонунлар фанини намоён этиши лозим эди. Ҳуқуқ 
илмини ўрганувчи талабалар институцийлар бўйича таҳсил олишлари шарт 
бўлган. Юстиниан институцийлари эски институцийларга қараб тузилган 
бўлиб, кириш қисми ва 4 та китобдан иборат бўлган. Биринчи китоб –
шахсларга, 2-китоб – мулк, мерос ва мажбуриятлар ҳуқуқига, 3-китоб ва 4-
китобнинг 17-бўлимигача – даъволарга ва 4-китоб – оммавий ҳуқуққа 
бағишланган эди. Институцийларнинг 1 ва 2–китоблари Берит мактабининг 
профессори Дорофей, 3 ва 4-китоблари эса Теофил қаламига мансуб эди. 
Теофил институцийларнинг юнонча 
парафраза 
деб аталган қисқа 
таърифининг ҳам муаллифи бўлган. 
Кодификация ишлари давомида қабул қилинган янги конституциялар ва
Legesларни Дигестларда тўпланган jus билан мувофиқлаштириш учун
Юстиниан кодексининг янги таҳрир иши бошланди. Бешта аъзодан иборат 
комиссия иши 534 йил 16 ноябрда