2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Urug„ning sifatiga ekish muddatining ta‟siri
. Urug„ning sifatiga ekish 
muddatining ta‟siri kattadir. O„simlikning ekish muddatini har bir ekinning 
biologik xususiyatiga qarab belgilash zarur. Optimal muddatda ekilganda urug„lik 
sifati yuqori bo„ladi, chunki bu muddatda tuproq harorati va namligi yetarli 
darajada bo„lganligi uchun maysa tez paydo bo„ladi va o„simlik yaxshi shakllanadi. 
Bunday o„simliklar kasallik va xashoratlarga chidamli bo„lib rivojlanadi.
Ekinning hosiliga va urug„ning sifatiga ayniqsa, o„g„itning ta‟siri kuchli 
bo„ladi. Urug„lik uchun ekilgan makkajo„xorida ayniqsa, oziq, moddalarning 
nisbati to„g„ri bo„lishi kerak. Ortiqcha azot o„g„iti berilganda hosil oshishi 
mumkin, lekin urug„ning sifati pasayadi.
Bu xolda kuchli tuplanish har xil sifatli urug„larning hosil bo„lishiga imkon 
tug„diradi. 1000 ta donning vazni kamayadi, urug„ning unib chiqish kuchi 
pasayadi. Fosfor moddasining yetarli bo„lishi urug„ni sifat belgilari va hosildorlik 
xususiyatining yaxshilanishiga olib keladi. Urug„lik uchun ekilgan maydonlarda 
hosilni qisqa muddatlarda yig„ib olish urug„lik sifatini oshiradi.
Bir vaqtda yetilib pishmaydigan don ekinlarida (tarik, sholi, marjumak) va 
dukkakli-don ekinlarda yuqori sifatli urug„ni ajratib olish uchun ikki marta 
yanchish usuli qo„llaniladi. Bunda birinchi marta engilroq, yanchilib (60-70%) 
sifatli urug„lar ajratib olinib ikkinchi yanchishda qolgan urug„lar yanchib olinadi.
Urug„ni yanchish davridagi uning namligi mexanik shikastlanishiga olib 
keladi. Shuning uchun urug„ning o„rtacha namligi 18% ga bo„lishi kerak.

---

65 
Urug„likka bo„lgan talab va davlat andozasi. 
Ekish uchun ishlatiladigan 
urug„, urug„lik sifati belgilari bo„yicha davlat andozasiga javob berishi lozim. 
Urug„ning sifati quyidagi ko„rsatkichlar: tozaligi, unib chiqish darajasi energiyasi, 
unib chiqish kuchi va hayotchanligi, 1000 ta donning og„irligi, zararkunanda va 
kasalliklar bilan zararlanishi aniqlanadi.
Barcha urug„chilik xo„jaliklarda urug„larning sifatini davlat urug„chilik 
laboratoriyalari nazorat qilib turadi. Buning uchun belgilangan muddatlarda 
hamma xo„jaliklardagi urug„larning har bir partiyasidan maxsus qo„llanmaga 
muvofiq o„rtacha navi olinadi va bu namunada yuqorida ko„rsatilgan urug„lik sifati 
aniqlanadi.