2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Biologiyasi 
 
Issiqlikga talabi. 
Urug„i 1-2 °C unib chiqadi. Maysa o„sib chiqishi uchun 
maqbul harorat +18+25°C. Bargak qishga chidamli ekin bo„lib hisoblanadi. 
Ayrim yillari -42-48 °C sovuqqa chidamligi qayd qilingan. Barglari sovuqqa 
chidamli. Bahorgi sovuqlar -12 °C bo„lganda ham nobud bo„lmagan.
Suvga talabi.
 
Bargak tipik kserofit. Ildizi yaxshi rivojlanib, tuproqqa 1 m 
chuqurlikka kirib boradi va shu qatlamlardagi suvni yuqoriga chiqaradi. 
Transpiratsiya koeffitsienti 300-400 teng. Qurg„oqchil sharoitda bargak bedaga 
nisbatan 20-25% ga chidamliroq. Suvni ko„p talab qiladigan davri-shonalash-
gullash davrlaridir.
Yorug„likka talabi.
Bargak yorug„likka talabchan o„simlik. Hosil yorug„lik 
necha soat bo„lishi va necha kun davom etishiga bog„liq. Shuning uchun boshqa 
ekinlar bilan qo„shib ekilganda bunga etibor qaratish lozim. Boshqa ekin 
bargakdan yuqori bo„lmaganligi ma‟qul 
Oziqa va tuproqqa talabi.
 
Bargak qumoq, yumshoq va kam sho„rlangan 
tuproqlarda ekiladi. Xlor-sulfatli sho„rlanish (0,05-0,10%) urug„ unib chiqish 
quvvatini 2-3 barovarga kamaytiradi. Urug„ unuvchanligi kamayadi, buning 
oqibatida hosil ham kamayadi. Shuning uchun sho„rlangan tuproqlarga 
ekilmaganligi ma‟qul.
Bargak 1 t pichan yetishtirish uchun 6,7 kg fosfor; 18-20 kg kaliy, 11-12 
kalsiy, 1,5-1,7 kg magniy sarflanadi. Bu o„g„itlarni ildiz tizimini shakllanishi dan 
oldin tuproqqa solinsa, natija ijobiy bo„ladi.
Rivojlanishi.
Maysa ko„ringandan keyin birinchi oddiy barg, so„ngra 2-3 
uchtalik barglar rivojlanadi. Keyingi barglarda juft barglarning soni ko„payaveradi. 
Maysa ko„rinishdan 1,5-2 xaftadan keyin ildiz bo„yni tuproqqa kiradi va 2-2,5 sm 
gacha kiradi. Bu ayniqsa bargakning 2-3 yilgi hayotida kuzatiladi.
Amal davrining birinchi oyida ildiz faol rivojlanadi va tuproqqa chuqur kirib 
boradi. Kuzatuvlar natijasi bo„yicha maysalanishdan 20 kundan keyin ildizning 
uzunligi poya uzunligidan 3-4 barobar uzun bo„ladi. Ekish usulining ta‟sirida barg 

---

249 
soni o„zgaradi. Qalin ekilganda barg soni bir tupda 15-20 dona, siyrak ekilganda 
36-50 dona bo„ladi. Bargi murakkab toqpatsimon bo„lib, bir bargdani bargchalar 
soni har xil bo„ladi. O„simlikning yuqorigi qismidagi barglarda 19 tagacha 
bargchalar bo„ladi.
O„rimlardan keyin bargakning qayta o„sishi bedaga nisbatan oldin 
boshlanadi. Amal davri 110-120 kun. Kuzda o„rtacha sutkalik harorat 5 °C dan 
pasaysa o„sishdan to„xtaydi.