A`meliy sabaq -5

Ximiyalıq faktorlardın` mikroorganizmlerge ta`siri. 
Ximiyalıq faktorlar ha`m 
mikroorganizimlerge bakteriotsid ha`m bakteriostatik ta`sir ko`rsetedi. Ximiyalıq birikpeler 
a`meliyatda sterillewde, antiseptikada ha`m dezinfektsiyada ken` qollanıladı 
Ximiyalıq sterillew usılı.
Bakteriyalardı o`ltiriw (bakteritsid) qa`siyeti bolg`an tu`rli 
ximiyalıq eritpelerden paydalanıladı. Lekin, a`meliy laboratoriyalarda ken` qollanılmaydı. Bu 
usıllarda za`ha`rli gazlerden (etilin oksidi, oksid etilin ha`m brommetil aralaspası, formal`digid) 
paydalanıladı. Bul eritpeler suw qatnasında bakteriyalar fermentlerinin` aktiv gruppaların, basqa 
beloklardı, DKN ha`m RNK lardın` aktivligin joq etedi ha`m bakteriyalardın` o`limine sebebshi 
boladı. 
Gaz penen sterillew arnawlı kameralarda 18 den 80º S temperaturada alıp barıladı. 
Klinikalarda farmal`degid gazinen, sanaatta etilin oksidi ha`m aralaspası qollanıladı. 
Ximiyalıq sterillew aldınan sterillewge tayarlang`an ob`ektlerge 
islew 
berilip qurg`atıladı. 
Sterillewdin` bul usılı xızmetkerler ha`m nawqaslar, ha`mde sırtqı ortalıq ushın ha`wipsiz 
esaplanadı, sebebi tiykarg`ı sterillewshi agentler predmetlerde qalmaydı. 
Keyingi jıllarda meditsinada ko`plep temperaturag`a shıdamsız bolg`an materiallardan 
tayarlanıp atırg`an instrumentlar ( optik instrumentler, endoskop, bronxoskop) ken` ko`lemde 
isletilmekte. Bul instrumentlerdi sterillewde termik, gaz qollaw usılları aspabları optik 
moslamalarg`a ta`sir etiwi esapqa alınıp, bul instrumentlerdi ximiyalıq eritpeler (rastvorlar) 
menen sterillew usınılmakta. İnstrumentler tazalang`annan ha`m dezinfektsiya etilgennen keyin 
belgili waqıt (45-60 minut) eritpelerde (rastvorlarda) sterillenedi. Bul priborlar sterillengennen 
son` suw menen juwıladı. Sterillangan instrumentler arnawlı steril qaqpaqlı ıdıslarda saqlanadı. 
Ha`mme islenip atırg`an jumıslar steril bokslerde ha`m aseptik qag`ıydalarg`a qatan` a`mel 
etilip orınlanadı.
Ximiyalıq eritpeler a`meliyatda tiykarınan antiseptik ha`m dezinfektant sıpatında 
qollanıladı. 
Antiseptika 
— bu jaraqatlang`an yamasa
teri ha`m silekey qabatlarda juqpalı protsessti 
qozg`atıw qabılıyatına yie bolg`an, mikroorganizmlerdi o`ltiriwge qaratılg`an kompleks 
 

---

dawalaw ha`m profilaktika sharaları esaplanadı. Antiseptika sıpatında tu`rli mikroblarg`a qarsı 
ta`sir ko`rsete alatug`ın ximiyalıq birikpelerden paydalanıladı.
Dezinfekсiya –
Sırtqı ortalıq ob`ektlerindegi patogen mikroorganizmlerdi zıyansızlandırıw, 
yag`ni adamlar ha`m haywanlar ushın patogen bolg`an mikroorganizmlerdi, olarg`a ta`sir 
ko`rsete alıwshı ximiyalıq birikpeler menen joq etiw. Antiseptik ha`m dezinfektant eritpelerge
kiredi: