Televideniye va radio rejissurasi

Mavzu yuzasidan savollar:
1. Ommaviy axborot vositalari ichida yirik plan san’ati 
deb hisoblanuvchi san’at turi qaysi?
2. Televideniye va teatrning farqi nimalarda?
3. Televideniye va kino san’atining reproduktiv funk-
siyalari nimada?
4. Ommaviy axborot vositalari ichida televideniyening 
afzalliklari nimada?

---

12
Mavzu yuzasidan topshiriq:
Televideniye san’atining boshqa ommaviy axborot vosi-
talari ichida afvzalliklari va kamchiliklari haqida tahlil qilib 
kelish.
RADIO – OAV LARDAN 
BIRI SIFATIDA
Bugungi kunda inson hayotini ommaviy axborot vositalarisiz 
tasavvur etib bo‘lmaydi. Butun yer yuzini qamrab olgan 
uning qaysi bir turi bo‘lmasin, ommaviy axborot vositalari 
insoniyatga atrof-muhitda sodir bo‘layotgan voqea-hodisalar 
haqida har onda xabar berib turish bilan bir qatorda ularning 
ma’naviy dunyosiga ta’sir ko‘rsatadi. XIX asrning oxiri XX 
asrning boshlarida jamiyat hayotiga radio kirib keldi. Radio 
(Lot. 
radio
– nur tarataman, 
radius
– nur) – elektromagnit 
radiochastota to‘lqinlari orqali axborotni simsiz uzatish 
texnologiyasidir. Dastlabki radioto‘lqinlar orqali ma’lumot 
uzatuvchi tizim yaratuvchisi deb, ba’zi mamlakatlarda italiyalik 
muhandis Guglielmo Markonini (1896), Rossiyada, «radio 
ixtirochi» deb A.S. Popovni (1895). AQSHda 1893-yilda patent 
olgan Nikola Tesla hisoblanadi. Fransiyada simsiz Telegrafiya 
ixtirochisi deb Eduard Branli (1890) qabul qilingan. 
Radio paydo bo‘lishi nuqtayi nazaridan ommaviy axborot 
vositalarining ichida matbuotdan so‘ng ik 
kinchi o‘rinda 
turadi. Uning eng xarakterli xususiyati, axborot yetkazish 
jarayonida faqat ovoz orqali uzatiladi. Radioaloqa bir zumda, 
cheksiz masofaga ma’lumot uzatishi mumkin. Shuning 
uchun har bir xabar deyarli sodir bo‘lgan vaqtda masofadan 
turib muvaffaqiyatli yetkazib berilishi samaradorligi 

---

13
radioeshittirishlarga xos bo‘lib, matbuot orqali bu holatga 
erishish mumkin emas.
Agar dastlab radio faqat ovozli xabarlarni uzatishga 
ega bo‘lgan bo‘lsa, keyinchalik radio barcha turdagi ovoz, 
nutq, musiqa va shovqinlarni uzatish manbayiga aylandi. 
Shu nuqtayi nazardan radio orqali dunyoning to‘liq ovozli 
manzarasini yaratish mumkin. Radio paydo bo‘lishi bilan 
insonlar dunyoda sodir bo‘layotgan voqea-hodisalarni, 
ijtimoiy hayot yangiliklaridan yanada tezroq xabardor bo‘la 
boshlashdi. Bu esa, o‘z navbatida, matbuotdan ustunlikka 
ega ekanligini bildiradi. Radioning paydo bo‘lishi bilan nutq 
madaniyati yanada rivojlandi, eshituvchilarga tovush orqali 
zavq yetkazilishi, madaniy hordiq beruvchi musiqa san’ati 
yanada rivojlanib bordi. 
Radio ommaviy axborot vositalarining og‘zaki nutqqa 
asoslangan turi bo‘lsa-da, u matbuot kabi ijtimoiy hayotni 
tatbiq etadi, aks ettiradi va unga bevosita ta’sir o‘tkazadi. 
Radioning asosiy va bosh vazifasi ijtimoiy xabarni yetkazishdan 
iboratdir. Uning matbuotdan yana bir afzalligi kun-u tun turli 
eshittirishlarni uzatish imkoniga ega ekanligidir. Shuningdek,
chekchiz va chegara bilmasligidir.