Devonbegi

 

 

Property of   QAQNUS education 

Buxoro xonligida markaziy boshqaruvdagi mansablar.  

 

 

1 

 

 

Devonbegi

 

 

D

avlatning moliya va xo‘jalik ishlarini ham boshqarardi. 

(

Biroq shayboniylar 

davrida devon faoliyati temuriylar davridagidek nufuzga ega emasdi

)

. Bunga 

dargohdagi mansablar mavqeyining kuchli bo‘lmaganligi sabab bo‘ldi

 

(Ashtarxoniylar davrida devonlar tizimi barbod bo’ldi) 

Shayboniylar

                                                                                         

devonbegi

 

Ashtarxoniylar

         davrida  xondan keyingi o’rinda                   

otaliq

 

Mang’itlar

                                                                                              

qo’shbegi

 

 

 

 

 

 

2 

 

 

 

 

Otaliq 

 

Xon viloyatlarni shahzodalarga taqsimlab berar ekan, ularga ustoz, rahnamo etib 

o‘z nazoratchisini, ishongan kishisini tayinlagan.  

Bu nom otaliq qiluvchi, otasining o‘mini bosuvchi ma’nolarini anglatgan. 

 

# Xon siyosatining viloyatlardagi ta’siri otaliq mansabiga tayinlanganlaming 

nufuzi bilan belgilangan. 

 

# Shayboniylar davrida otaliq lavozimidagi shaxs xondan 1rogan o‘rinda turuvchi 

devonbegi lavozimidagi shaxs martabasiga tenglashtirildi.( Ashtarxoniylar 

davrida) 

# Mang’itlar sulolasi davrida bu lavozim oldingi mavqeini yo’qotdi. 

 

 

3 

 

 

Parvonachi 

 

Xon farmonlarini, rasmiy hujjatlarni mas’ul shaxslarga, ijrochilarga yetkazishdan 

iborat bo‘lgan. 

 

 

 

 

4 

 

 

Dodxoh 

 

1

Dargohga tushgan arizalarni qabul qilgan va ularga javob qaytargan.  

Shuningdek, dodxoh 

2

mamlakatda adolat mezonlariga amal qilinishini ham 

nazorat qilib 1borgan. 

 

 

 

5 

 

 

Ko'kaldosh 

 

Xon siyosatiga fuqarolarning munosabatini o‘rgangan va bu siyosatning 

daxlsizligini ta’minlagan. 

U nafaqat oddiy kishilarning, balki davlat amaldorlarining va hatto valiahdlarning 

ham hukmdorga nisbatan qiladigan munosabatiga javobgar bo‘lgan. 

# Xon sulolasiga eng yaqin shaxslardangina tayinlangan.  

Hozirgi kundagi DXX (davlat xavfsizlik xizmati)  vakili 

 

 

6 

 

Eshikog'dboshi 

 

Dargoh xavfsizligi va unda o‘rnatilgan tartibga rioya qilinishi uchun javobgar edi. 

 

 

7 

 

Xon yasovuli 

 

Xon va shahzodalar o‘rtasidagi munosabatlar masalasi bilan  shug’ullangan. 

 

 

8 

 

Shayxulislom 

 

Shariat qonunlari bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshirgan. 

 

 

9 

 

Qozikalon 

(Bosh qozi) 

 

Barcha bosqichlardagi sudlov ishlariga boshchilik qilgan. 

 

 

Property of   QAQNUS education 

 

Buxoro xonligida mahalliy boshqaruv quyidagicha bo’lgan: 

 

 

 

1 

Shayboniylar davrida  xonlik viloyat va 

tumanlarga bo’lingan. 

Viloyatlar 

1.Viloyatlarni,sulola namoyondalari orasidan 

tayinlangan hokimlar boshqargan 

2.Markaziy hokimiyat zaiflashgach  qudratli qabila 

boshliqlari – amirlar boshqargan 

 

2 

 

Tumanlar 

 

Tuman  hokimlari boshqargan 

 

3 

 

Boshqaruvni eng quyi tizimi 

 

Amlok (bir nechta katta-kichik qishloqdan iborat 

boshqaruv tuzilmasi) 

 

 

4 

 

 

Amlok boshqaruvi ma’muriyati 

1

amlokdor,          

2

mirzo (kotib), 

3

mirob(suv taqsimlovchi),  

4

amin (soliq yig‘uvchi) va 

5

oqsoqol (har bir qishloqning boshlig‘i)dan iborat 

bo‘lgan.(a-a-m-m-o) 

 

                                      Buxoro xonligida qo’shinning tuzilishi: 

1 

Qo’shin Tarkibiga ko’ra: 

1

Otliq va 

2

piyoda 

 

2 

 

Qo’shin Tuzilishiga kora: 

1

Qalb;                                   

5

ilg’or; 

2

o’ng;                                    

6

manglay qorovul; 

3

chap qanot;                        

7

tug’chi; 

4

manglay (avangard);         

8

hirovul; 

 

3 

 

Qo’shin Asosini 

1

O’ng qanot(barong’ur),          

2

chap qanot(Javong'or), 

3

qalb (hirovul (orqa qism) bo‘linmalaridan iborat bo’lgan) 

Qalb=markaziy qism 

 

 

4 

 

 

Ilg‘or 

Yo‘lning xavfsizligini, pistirma qo‘yilgan-qo‘yilmaganligini 

aniqlash edi

. 

# Ba’zan vaziyat taqozo etganida maxsus 

xizmatlar(razvedka, dushmanni asir olish k.b) qo‘shinning 

ilg‘or yoki qorovul qismi tomonidan ham amalga 

oshirilgan. 

 

 

10 

 

 

Muhtasib (rais) 

 

1

Mamlakatda jamoat tartibining saqlanishi, 

2

diniy marosim va amallarga rioya 

etilishi, 

3

bozorlarda narx-navo va tarozilaming to‘g‘riligi uchun mas’ul bo’lgan. 

 

 

11 

 

Mehtar 

 

Zakot va boshqa tushumlaming zarur o‘rinlarda ishlatilishini nazorat qilardi. 

 

 

 

12 

 

 

 

Naqib 

 

Xonlikda davlat lavozimi mansabdori hisoblanmasa-da, naqib unvoniga sazovor 

bo‘lgan shaxsning xon saroyida nufuzi baland edi. Chunonchi, u 

1

xonning yaqin 

va ishonchli kishisi sanalgan. Ayni paytda, u 

2

davlat ichki va tashqi siyosati 

masalalarida xonning maslahatchisi ham hisoblangan. 

3

Zarur bo‘lganda elchilik 

vazifasini ham bajargan. 

 

 

13 

 

Saroy qutvoli 

 

Davlat mablag'i hisobiga amalga oshiriladigan qurilish, qal’a devorlari va 

imoratlarni ta’mirlash, shuningdek, obodonchilik ishlarini boshqarardi 

 

 

 

Property of   QAQNUS education 

 

5 

 

Manglay (avangard) 

 

 

 

Qalbni dushmanning bexosdan qilinadigan hujumidan 

saqlash yuklatilgan. 

6 

Qorovul qismi 

Umumiy qo‘shinni qo'riqlab borgan. 

 

 

7 

 

 

Katta va kichik g'ullar 

 

Maxsus qism bo'lib, Oliy bosh qo‘mondon (xon) va 

sarkardalarni himoya qilgan. 

 

 

8 

 

 

Chanoh 

 

Qo‘shinning o‘ng va chap qanotlarini qo‘riqlovchi maxsus 

qism. 

 

 

9 

 

 

Maxsus choparlik xizmati 

 

Oliy bosh qo‘mondonning buyruq va ko'rsatmalarini 

sarkardalarga yetkazib turardi. 

# Barcha qismlar o‘rtasida tashkil etilgan xizmat. 

 

10 

 

Tug'chi qism 

 

Davlat bayrog‘ini qo‘riqlagan. 

# To’qsabo – davlat bayrog’I daxlsiz saqlanishini 

ta’minlagan.(Mang’itlar davrida.(Buxro amirligi bu 

paytda)) 

 

11 

 

Yalovbardor 

 

Davlat bayrog‘ini ko‘tarib borgan. 

 

12 

 

Zabongiri 

 

Dushman tomonidan asir olib keluvchi. 

 

13 

 

Xabargiri  

 

Razvedka (josuslik) xizmatini amalga oshirgan. 

 

 

14 

 

 

Borgoh  

 

Harbiy harakat vaqtida Oliy bosh qo‘mondon uchun 

maxsus rasmiy qabul marosimi o‘tkazadigan joy. 

 

# Borgoh xonning maxsus saralangan bo‘linmasi 

tomonidan qo‘riqlangan. 

 

15 

 

Xon 

 

Oliy bosh qo‘mondoni 

 

16 

 

Qo‘shinning o‘ng va chap qanotlari 

hamda qalb qismi 

 

Shayboniy sultonlar va shahzodalarga topshirilgan. 

 

 

17 

 

 

Tavochi 

 

1

Harbiy askarlarni to‘plash;  

2

Askarlarni harbiy yurishga tayyorlash masalasi bilan 

shug‘ullangan; 

3

Qo‘shinning moddiy ta’minoti uchun ham mas’ul 

bo‘lgan. 

 

 

18 

 

 

Jevachi 

 

1

Qo‘shinni qurol-yarog‘ bilan ta’minlash masalasi bilan 

shug‘ullangan.  

 

2

Xonning qurol-yarog‘i uchun ham javobgar bo‘lgan. 

 

19 

 

Qo‘rxona boshlig'i 

 

Harbiy qurolsozlik ustaxonasiga rahbarlik qilgan. 

 

20 

 

Yasovul 

Oliy bosh qo‘mondon va sarkardalarning alohida 

topshiriqlarini bajargan. 

21 

Qurchi 

Xonni  qo‘riqlangan.(Tansoqchi)